Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2000, Qupperneq 201

ORRI VÉSTEINSSON:
VIGÐALAUG I LAUGARDAL
Á bakka Laugarvatns, norðan og neðan við hið gamla bæjarstæði, er lítil
hlaðin laug, sem á 20. öld hefur gengið undir nafninu Vígðalaug.
Laug þessi hefur verið talin hin sama og getið er í Kristni sögu og þar
er kölluð Reykjalaug í Laugardal. Samkvæmt sögunni voru Sunnlend-
ingar og Norðlendingar skírðir í lauginni að loknu alþingi sumarið 1000.
Hjá lauginni eru sex stakir steinar sem kallaðir eru Líkasteinar og fylgir
þeim sú sögn að Norðlendingar sem sóttu lík Jóns Arasonar og sona hans
til Skálholts í ársbyrjun 1551 hafi lagt líkbörurnar á steinana og þvegið
líkin í lauginni. I lok 19. aldar var talið að vatnið í lauginni hefði lækn-
ingamátt.
Vígðalaug og Líkasteinar voru friðlýst af þjóðminjaverði 4. nóvember
1969 (þinglýsing 12.janúar 1970).
Vígðalaug er af ýmsum ástæðum merkur minjastaður. Hún er snoturt
mannvirki, vel og traustlega hlaðin í botninn, og er eins gagnleg til síns
brúks nú og þegar hún var gerð í öndverðu. Hún er gott dæmi um bað-
laugar þær sem voru víða á Islandi þar sem vatn kemur úr jörð með
hæfilegu hitastigi til vatnsbaða. Sagnir þær sem myndast hafa umVígðu-
laug tengja hana við tvo helstu stórviðburði í kristnisögu Islands, kristni-
tökuna árið 1000 og siðaskiptin 1551, og gera hana því að vænlegum
stað til kynningar fyrir ferðamenn.
I tilefni af hátíðahöldum vegna þess að þúsund ár voru liðin frá því að
Islendingar tóku kristni var gert við Vígðulaug, umhverfi hennar snyrt og
aðgengi bætt. Sem lið í undirbúningi þessara aðgerða lét Laugardals-
hreppur gera takmarkaða fornleifarannsókn viðVígðulaug 27. maí 1999.
Markmið rannsóknarinnar var tvíþætt: Annarsvegar var þess freistað að
finna vísbendingar um aldur laugarinnar og hinsvegar var leitað eftir um-
merkjum um hvernig laugin var byggð í öndverðu og hvort henni hefði
verið breytt í tímans rás en tilgátur hafa verið uppi um að hún hafi áður
verið stærri og haft set meðfram hliðum.1 Menntamálaráðuneytið hafði