Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1890, Page 44

44
enda hafi hin eiginlega víkinga öld hafizt á dögum
þeirra1, og hafi þeim svo í munnmælum verið ruglað
1) Hver veit, nema Eagnarssynir hafi ráðið fyrir hern-
aði þeim á Suðr-Frakklandi (Aquítaníu), sem Alcuin getr
um árið 799 (Storm : Krit. Bidr. I. 13), og hafi þessi
árás á ríki Frakka staðið í einhverju sambandi við hina
síðust mótstöðu (Norðr-)Saxa (798—99) gegn Frakka-
konungi (Karli mikla), sem buast mátti við, að höfðingj-
ar á Norðrlöndum mundu ekki láta alveg hlutlausa? Or-
sakirnar til víkingaferðanna eru eitt ágreimngsefnið milli
sagnfræðinga nú á tímum, og hefir Storm sýnt fram á það
með Ijósura rökum (Krit. Bidr. I. 22—33), að ekki sé að
henda reiður á þeirri sögn Dúdós (sem Steeustrup hefir
tekið góða og gilda), að víkingaferðirnar hafi risið af of-
mikilli mannfjölgun á Norðrlöndum, sem aptr hafi komið
til af almennu fjölkvæni og frillulífi. En Storm lætr að
mestu ósagt um orsakirnar til þess, að víkingaferðir ve3tr
og suðr um haf fóru að tíðkast seint á 8. öld, og urðu
síðan svo almennar, sem kunnugt er, nema hvað hann
bendir á sambandið milli víkingaferðanna suðr um
haf og ófriðarins milli Frakkakonunga og Danakon-
unga, einsog áðr er á vikið (Tímar. X. 103). En mundi
það ekki hafa getað verið aðalorsökin til þessara tíðu her-
ferða frá Norðrlöndutn til kristinna landa, að hinir heiðnu
Norðrlandabúar hafi vakizt og espazt til mótstöðu gegn
útbreiðslu kristninnar við Saxastríð Karls mikla og of-
sóknir hans gegn trúarbræðrum, nágrönnum og frændum
Dana? Víst er það, að víkingaferðir Norðmanna til
Englands hefjast ekki fyr en á seinasta ártugi 8. aldarinn-
ar, en verða brátt svo almennar, að Karl mikli lætr setja
öflugar varmr gegn árásum víkinga árið 800. Víkingar
þeir, sem fyrst sækja vestr um haf, ráðast einkum á
klaustr og kirkjur, og mun það ekki hafa komið eingöngn
af því, að þar var févon, heldr meðfram af trúarhatri.
þannig virðist mega rekja upptök víkingaferðanna vestr
og suðr um haf til andlegrar hreyfingar hjá Norðrlandaþjóð-
um, og hefði nú mikill hluti Norðrlanda staðið í stjórn-
legu sambandi um þær mundir, mátti búast við því, að
hreyfing þessi breiddist því fljótara út, og það var eðli-
legt, að frægðarorð víkingaldarinnar festist seinna meir
ekki sízt við þá, er höfðu hafið upp merki heiðindómsins
gegn ofrefli kristninnar og borið fyrstir manna herskjöld
gegn hinum skæðu óvinum heiðninnar í »Suðrríki«. Hafi ív-