Eimreiðin - 01.01.1921, Page 77

EIMREIÐIN!
UM LISTIR ALMENT
77
raínu áliti. Listamennirnir, eldri sem yngri, eru styrktir eða
þeim gefin dálitil fjárupphæð. Með þessu er verið að skapa
stóran betlarahóp, sem hlýtur að veikja sóma- og sjálfstæðis-
tilfinningu listamannsins. Það er sú hugsjón, sem er allri
köllun æðri. Þessi spilling er á fleiri sviðum heldur en
skáldskapar og lista. »Samverjinn« í Reykjavík stefnir í
sömu átt. Manninum er miklu meiri greiði ger, með því
að gefa honum tækifæri til að vinna fyrir sér, heldur en
þó fleygt sé í hann mat eða máltíð. Sama er tilfellið með
listamanninn. Þeir eru engir þurfamenn. Þeir eiga að fá
borgun fyrir það, sem þeir hafa gert, fyrir verk sín, en
ekki það sem þeir kunna vel að gera einhverntíma á æf-
inni. Það er sama hvað maðurinn er efnilegur, þjóðin
hefir ekkert gagn af því í framtíðinni, ef verk hans eru
einkisverð. »Af ávöxtunum skuluð þér þekkja þá«. Af
verkum þeirra skuluð þér dæma þá. Þessvegna á að verja
styrknum til að kaupa bestu verk þeirra á þjóðsafnið, eða
með árlegum verðlaunum fyrir það, sem best er gert. Eins
er hitt jafn óviturlegt, frá sjónarmiði hagsemdanna, að
kosta unga menn til náms erlendis, þó efnilegir séu. Því
fé er að miklu leyti varpað í sjóinn. Við verðum að gæta
þess, að gjöld og tekjur, innflutt og útflutt »vegi salt«. En
þess er ekki nógu vandlega gætt. Peningaástandið í land-
inu sannar það fullkomlega. Þetta er að eins eitt dæmið.
Hópur þessara námsmanna er orðinn það stór, að hann
mundi mynda heilan skóla. Sá skóli ætti að komast á
sem fyrst; bæði til þess að hægt verði að skapa íslenska
list og gera námsmönnum hægara að vinna fyrir sér og
þó aðallega til þess að bera ekki íslenskt fé að óþörfu til
annara landa. Þeir sem fara utan að eins til að ej'ða
peningum, vinna landi sínu ógagn með því, gera það þeim
skildingunum fátækara. Við þurfum að læra að hata fá-
tæktina. — En skólinn þarf að komast á.
Engin leið? Hér er leiðin:
Þegar við erum búin að varpa kónginum af veldisstóli,
þá virðist það ekki vera nema sanngjarnt og sjálfsagt að
verja kaupi hans til eflingar listum og vísindum, því eg
geri ekki ráð fyrir neinum eflirlaunum. — Kóngsi hefir