Eimreiðin - 01.01.1921, Side 122

122
RITSJA
[EIMREIÐIN
ekki fólk meö skýrum ummerkjum og óblöndnum tilfinning-
um.
Nefna skal hér aðeins tvær sögur til dæmis, þvi að rúmið
leyfir ekki meira. Önnur heitir: »Ad jafnaðitt. Það eru hjón,
býsna ólík, Sveinn og Steinunn. Sveinn er hrottamenni, sem
loks fellur á eigin bragði. En yfir alt, jafnvel Svein, varpast sól-
skins fegurð frá húsfreyjunni. Og næstum því mætti segja, að
kærleikur hennar væri ótrúlegur, ef ekki væri svo snildarlega
frá gengið i sögunni, að Steinunn húsfreyja verður að öllu leyti
mannleg vera, og okkur finst, og við vitum, að slíkar eru til. En
eg vildi sjá betur frá þessu efni gengið, og eðlilegri persónu
skapaða, með slíku djúpi kærleikans í sál sinni, og það á 9 liti-
um blaðsiðum, en hér er gert.
Hin sagan heitir: »Bolladómar«., og er siðasta sagan í bókinni.
Hún byrjar i kaffiveislu, þar sem 10 frúr sitja og rabba. Málæðið
er svo eðlilega liðugt og frjálslega einkisvert, að aðdáanlegt er
og kátlegt að lesa. Stíflaðir ofnar, sprungin lampaglös, kalin
blóm og vitlausar vinnukonur, suða þarna milli simalandi munn-
anna. Og áður en nokkur veit eru þau, Dal konsúll og kona hans,
frú Dal orðin að umtalsefni. Hún átti bágt, frú Dal, ung og fjör-
ug, að vera gift þessum þumbara, »sem sjaldan brosti en aldrei
hló«. Einmitt þessi hluti samtalsins læsist inn í höf. og hún á
erfitt með að sofna.
Svo líður ár, og Matthiasi Jochunissyni er haldin veisla. Höf.
er þar og nálægt henni sitja þau Dal konsúll og frú hans. Og
þarna í veislunni fær svo höf. ráðningu á gátunni um sambúð
þeirra Dals hjónanna. Og eg efast um að snildalegri endi hafi
verið settur á islenska smásögu, en þessa. Ekkert sagt, frá engu
skýrt, og alt næst með örfáum orðum. Það er list, frásagnarlist
á háu stigi.
Yfirleitt eru sögur þessar einstaklega viðkunnanlegar. Pær
lesast í stryklotu, án allrar þreytu eða leiða. Frú Thóroddsen
hefir af þeim óblandinn heiður, og mundi einhver, með hennar
sögustil, hafa verið búinn að sýna sig nokkuð fyr. M. J.
Stephan G. Stephansson: VÍGSLÓÐI. Reykjavik. Bókaverslun
Ársæls Árnasonar 1920.
Stephan G. hefir lengi verið vanur að ganga eigin slóðir, og
kemur hér enn eitt dæmi þess. Hann á heima í einu af þeim
löndum, sem tók þátl í ófriðnum mikla, Canada, og var hern-
aðarbragurinn þar ekki síður uppvöðslumikill en annarsstaðar.
En hann lítur á það alt sinum augum. Innan um lýðskrum og
þjóðarrembing striðspostulanna, situr þessi íslenski bóndakarl
vestur við Klettafjöll og hoifir í gegn um merg og bein I þeim og
sér innantómið í þeim og alla viðurstygð ófriðarins bera og nakta.