Réttur - 01.02.1925, Page 37

Rjettur
39
England.
Þó að íhaldið sé álitið traustur þáttur í breskum stjórn-
málum, er fyrstu rekstursráðunum þó komið á fót þar í
landi. Og ríkisstjórn sú, er þá situr að völdum, hefir ekki í
forsæti neinn verkalýðsforingja, heldur miklu fremur átrúnað-
argoð margra iðjuhöldanna, Lloyd George.
í byrjun stríðstímanna sömdu bresku verkalýðsfjelögin eins-
konar frið við atvinnurekendur. Kröfur sínar til bættra launa
og lífskjara Ijetu þeir liggja í láginni, en fengu í stað þess
loforð stjórnarinnar um ýms fríðindi að stríðinu loknu. En
þegar á leið, tóku verkamennirnir að ókyrrast. Fanst þeim
bæði friðurinn langt fram undan, og kjör sín ill eða óþol-
andi. Leiddi það til verkfalla, er fyrst braust út i málmiðn-
aðarhjeruðunum við Clyde 1915 og síðar í kolanámunum í
Wales. Feir, er af hálfu vetkalýðsins gerðust þar forvígismenn,
voru þeir hinir sömu, sem verkalýðsfjelögin fyrir stríðið höfðu
valið sem trúnaðar menti, og nefndir voru shop-stewards.
Þessir menn mynduðu þá einskonar ráð innan hverrar at-
vinnugreinar, og beittu sjer fyrir kröfunum.
Óánægja þessi og verkföll leiddi til þess, að stjórniu skip-
aði nefnd manna, er gera skyldi tillögur til varanlegs skipu-
lags, er bætti sambúð og samvinnu milli verkamanna og at-
vinnurekenda. Formaður þessarar nefndar var þingmaðurinn J.
H. Whitley, sem tilheyrir frjálslynda flokknum, og er forseti
neðri málstofunnar. Nefnd þessi lauk störfum á skömmum
tíma og skilaði áliti sfnu um áramótin 1917 — 18.
Tillögur nefndarinnar gengu meðal annars í þá átt, að
stofna skyldi rekstursráð. Tilgangur ráðanna skyldi vera sá:
I. að auka áhrif og áhuga verkamannanna fyrir stjórn
og rekstri atvinnuveganna.
II. að sjá um að haldnir yrðu samningar þeir og ákvæði,
er gilda áttu milli atvinnurekenda og verkamanna.
III. að auka og bæta samvinnu og samúð þessara tveggja
aðila.
Nefndin lagði til, að mál þau, er ráðin einkum skyldu
láta til sín taka, yrðu þessi;