Réttur - 01.02.1925, Side 74

76
Réttur
af kolanámurekstrimim og kaúpinu. En þá var málinu skotið
á -frest til l. -rnaí þ. árs og vandrœðunum afstýrt, í bili, á þann
hátt að stjórnin og flokkur hennar ákváðu að rikið skyldi
greiða námueigendum tekjuhallann, sem af rekstrinum hlyt-
ist. Búist er við, að . ríkisstyrkxir þcssi fari fram úr 20 milj.
sterlingspunda á hinum umsamda tíma. — Skipuð var nefnd
til þess að rannsaka þetta vandrœðamál og koma fram með til-
lögur til úrlausnar. Nefndin hefir skiiað tillögum sinum og hafa
þær ekkert greitt úr þeim ágreiningi, sem áður var og er enn
miili námueigenda og verkamanna. Nefndin féllst ekki á kröfu
verkamannaflokksins um þjóðnýtingu kolanámanna. Jafnframt
þjóðnýtingarkröfunni hafa verklýðsfélögin gert tillögur um að
íyrirkomulaginu á námarekstrinum yrði breytt frá rótum; á
það geta námueigendur ekki fallist, og nú er stormurinn skoll-
ínn á. Verkfallið hafið. Nú er eigi aðeins barist um kaup og
lengd vinnutíma, heldur um skipulag þcss atvinnureksturs, sem
telja má hornstein iðnaðar- og atvinnulífs í Bretlandi. þegar
námureksturinn hallast eða teppist, þá stöðvast að mestu leyti
aðrar atvinnugreinir. Kolaútflutningur Breta minkar óðum, og
er nú miklu minni en fyrir stríðið, enda eru litlar líkur til að
hann aukist aftur. Kolamarkaðurinn hcfir takmarkast. Skipin
eru farin að nota olíu í stað kola, rafmagnsnotkun eykst og
viðskiftasamböndin við Bússa og Mið-Evrópu verða naumast
endurreist í þessu efni. A hinn bóginn liamlar það mestu
heima fyrir, að rekstursaðferðir í kolanámunum eru mjög úr-
eltar og óhaganlegar. Talið er að þjóðnýting út af fyrir sig muni
ekki bæta úr því, þess vegna eru fluttar, samhliða þeirri kröfu,
tillögur um að treysta ekki á útflutning kola, heldur reisa iðn-
aðarfyrirtæki i landinu sjálfu, rekin með kolum, eða til að
vinna úr kolunum ýms efni. það er sérstaklega verkamanna-
flokkurinn, sem fylgir þessum tillögum fram og vill gerbreyta
iðnaðarlífi Bre.tlands frá rótum. — Námueigendumir vilja sem
minst leggja í kostnað til umbóta á námurekstrinum, heldur vilja
þeir að námurnar geti gefið sem mestan arð með minstum til-
kostnaði, þeir heimta lágt kaup og sem lengstan vinnutíma.
Baráttan milii voldugustu auðmanna hins gamla heims og
elstu verklýðsstéttar álfunnar. er nú háð með fullum krafti. —