Réttur - 01.02.1928, Side 111

Kjettur]
GALDRA-LOFTUR
113
galdur er að skýra mannlegar athafnir með vitfirring.
Með slíkri skýring má skýra hverja mannlega breytni,
eigi síður en hverja staðreynd náttúrunnar má skýra með
almætti guðs og hans vilja. Að þessu leyti eru Ieikslitin
vandræðalausn, þótt raunsönn hugsun og mikilvæg búi
undir og birtast eigi í slíkum leikslokum.
IV.
Ekkert skáld, jafn-vel ekki æfintýrahöfundar, fá hjá sjer
leitt eðlislög mannlegra hjartna, þótt þeir brjóti í bága
við lög ytri atburða. Ætla ber, að ókönnuðu máli, að
skáldið hafi sniðið ófarir og ósigur Galdra-Lofts afdrifa-
rétt eftir skaphöfn hans, ráðabreytni Og lögum þeim, er
mannlegar sálir lúta.
Pess er áður getið, að meginósk Galdra-Lofts væri
valdagirni. Valdagirnd hans sprettur af lífsgræðgi hans,
af óskum hans, »voldugum« og takmarkalausum, sem á
var drepið. Loftur girnist í öndverðu valdið af sömu
sökum og hvötum, sem valdagjarnir menn hafa á öllum
öldum eftir því sótzt: af því að það er gæði gæðanna,
veitandi veraldlegra verðmæta, og sökum þess að því fylgir
vegur og virðing og á því má ala singjarnan vilja. Hann
fyrirlítur hversdagsmenn, þá, sem smás óska. Hún er
skapi hans fjarri, sú hin postullega hugsun, sem biskup-
inn orðar á þá leið, að jafnvel hinn aumasti ölmusu-
maður sé musteri guðs. Ef hann hefði virt Steinunni og
kvenkosti hennar að makleikum, hefði honum farið öðru
vísi við hana. Pað er eigi lítils vert, að kunna virða á
heilbrigða vísu granna vora og samferðamenn. Veltur
meir á slíku en margur hyggur. Loftur er löngum einn —
elur aldur sinn á sjálfu biskupssetrinu næstum því eins
einmana og Eyvindur á fjöllunum. Hann virðist ófélags-
lyndur — enginn skólabróðir hans kemurvið leikritið. Hann
efar það og, að sér sé gefið að þykja vænt um nokkra
mannlega veru. Pótt hann sé hér of harðdæmur um
sjálfan sig, sýna þessi orð, að hann finnur til skorts
8