Réttur - 01.07.1951, Qupperneq 41

RÉTTUR
185
/
Því fer þó fjarri, að nægilegt sé að treysta á hinn almenna
fréttaflutning. Það verður að skygnast bak við tjöldin inn í heim
fjármálanna, gróðabrallsins, auðhringanna og einokunarsamsteyp-
anna, sem stjórna ríkisstjórnum auðvaldslandanna, og leyfa því að-
eins frjálsan kosningarétt, að þau geti haft vald á skoðunum
fólksins með sínum eigin fjármögnuðu áróðursvélum.
Fyrir rúmum 20 árum birtist í íslenzku blaði stutt grein eftir
einn af þáverandi ráðunautum Búnaðarfélags íslands, og hét hún
„Nýr verzlunarhringur“. Var þar skýrt frá því, að nýlega hefði
farið fram nokkurskonar sameining hins norska félags Norsk
Hydro, er m. a. hafði framleitt köfnunarefnisáburð fyrir íslend-
inga og þýzks framleiðsluhrings sömu vöru. Mundi nú samkeppn-
in milli þessara aðila úr sögunni og því nokkur hætta á hækkuðu
verði köfnunarefnisáburðar fyrir bragðið. Ég minnist þess, að þessi
grein vakti nokkra athygli og ugg hjá allmörgum bændum, sem
voru þá að stórauka kaup sín á þessari vörutegund. Þetta var
heldur ekki ástæðulaust. En hvorki greinarhöfundur né lesendur
munu hafa haft hugmynd um það, að þarna voru að gerast miklu
stærri og alvarlegri hlutir en nokkurra króna verðhækkun á
hverjum poka köfnunarefnis til íslenzkra bænda. Þarna voru
að gerast hlutir, sem virkilega vörðuðu mannkynið allt, því þarna
var komið á lággirnar eitt af mestu risafyrirtækjum hins kapítal-
istiska heims,, þýzki efnaiðnaðarhringurinn I. G. Farbenindustri,
sem síðar varð einn aðalkrafturinn í uppbyggingu hinnar þýzku
hernaðarvélar fyrir síðari heimsstyrjöldina. Enginn skyldi þó
halda að þar hefði sagan verið að hefjast.
Þeir atburðir áttu sér lengri aðdraganda, sem ég vil minnast
fyrst en kem síðar að þætti þessa risafyrirtækis.
Nú er það enn þá ein staðreynd, sem enginn maður neitar, að til
þess að undirbúa styrjöld þarf meira en löngun einnar ríkisstjórn-
ar til landvinninga ásamt vísindalegri þekkingu. Það þarf einnig
fjármagn í svo gífurlegum mæli, að í vitund okkar íslendinga
verða allar tölur því viðkomandi hreint stjarnfræðilegar. Þetta
sést mönnum yfir, þegar þýzka þjóðin ein er gerð ábyrgð fyrir
þróun þeirri er átti sér stað í undirbúningi síðari heimsstyrjaldar-