Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1968, Blaðsíða 16

Náttúrufræðingurinn - 1968, Blaðsíða 16
124 NÁTTÚRUFRÆÐIN GURINN Markarfljótsdalurinn er eflaust að miklu leyti grafinn af skrið- jökli á ísöld. Við getum kallað hann „Markarfljótsjökulinn“, því að aðfangasvæði hans féll nokkurn veginn saman við núverandi vatnasvið Markarfljóts. Ætla má, að langt fram á síðasta jiikulskeið hafi sá jökull löngum fyllt dal sinn upp á barma. En þar kom, er dalurinn dýpkaði, að brúnir hans tóku að skaga upp úr. Og enn um sinn svarf Markarfl jótsjökullinn dalgrunninn og neðanverðar hlíðarnar, unz hann tók upp í batnandi veðurfari ísaldarlokanna. Norðurlilíð Markarfljótsdalsins — Fljótshlíð og undirhlíðar Tind- fjallajökuls — ber enn glögg merki eftir svarf Markarfljótsjökulsins, því að þar er gnægð heflaðra klappa með rákum, sem stefna vestur. Líkt er þessu farið um vesturenda suðurhlíðarinnar upp af Merkur- bæjunum í dalmynninu. En þegar innar kemur í dalinn þeim meg- in, eru þessi merki með öllu horfin. Þar er hlíðin öll hin hrjúfasta, sundurskorin af hrikalegum giljum. Þessi mismunur stafar fyrst og fremst af því, að á fyrrnefndum stöðum er jafnharðara berg (eldri grágrýtismyndunin“), en í innanverðri suðurhlíðinni er móbergs- myndunin, yfirleitt lin og þó mishörð. Gilin eru ungar myndanir, flest grafin af lækjum, eltir að Mark- arfljótsjökullinn var horfinn. En brattar skriðjökulstungur frá Eyja- fjallajökli hafa þó stundum teygzt niður í sum þeirra og víkkað þau. Svo er enn ástatt um Falljökul og Steinholtsjökul, enda mega nú farvegir þeirra, einkum hins síðarnefnda, fremur heita dalir en gil. Á fyrstu áratugum þessarar aldar og allt fram til 1930 náðu báðir þessir jöklar nokkuð út frá fjallsrótum og sporðar þeirra belgdust upp í háa ísbunka niðri á jafnlendinu. Þá gengu og jökultotur niður í mörg gil í fjallsbrúninni og langt niður í lrlíðar. Þessir smájöklar hafa nú allir hörfað upp fyrir brúnina, en hinir stærri, Falljökull og Steinsholtsjökull, færzt að brekkurótum, og eru nú djúp vötn, Jökullón (við Falljökul) og Steinsholtslón, þar sem sporðar þeirra lágu áður. Síðastliðið sumar renndi ég lóði í Jökullón af jökulsporð- inum og fann þar mest dýpi 41 m. Skeifulaga ruðningskambur, hár og brattur, utan að Jökulóni markar nú mestu framsókn Falljökuls, en miklu minni ruðnings- garðar á Suðurhlíðum fram undan Steinsholtsjökli sýna, að Steins- holtsjökull hefur rýrnað að sama skapi. Um 1930 mun sporður Falljökuls hafa nokkuð verið farinn að
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.