Samvinnan - 01.03.1929, Blaðsíða 11

SAMVINNAN
5
diýgsta þátt í stofnun þessa félags, sem var í upphafi
merkilegt félag, er átti sér hugsjónir og veglegt starfs-
mið, þótt nú sé máð og svo sem öldungis í fymzku fall-
ið. Um þær mundir stóð hagur Einai’s að ýmsu í sem
mestum blóma. Hann var þá maður á bezta starfsaldri
rétt um fertugt, vel efnaður og mikilsmetinn í héraði fyr-
ir dugnað sinn og vitsmuni. Og einmitt um þetta leyti
hafði hann með höndum ritsmíð þá, sem aflaði honum
þá þegar oi'ðstírs um land allt og lengi mun halda nafni
hans á lofti. En það er verðlaunaritgerðin U m f r a m-
farir íslands, útg. af Bókmenntafélaginu 1871. Pát-
gerð þessi hefir það tvennt til síns ágætis, að vera rituð
af skörpum og óvilhöllum skilningi á landshögum og
sjálfri þjóðinni, — sem hvorki er eins auðvelt eða algengt
og sumir kunna að halda, og að vera fyrsta pólitíska
starfsskrá, sem lögð hefir verið fyrir þjóðina, svo ítai'leg,
rökstudd og víðtæk, að hún er hvergi nærri tæmd enn í
dag, eftir 60 ár. Auk þessarar ritgerðar liggur allmikið
eftir Einar af blaðagreinum. Hann stofnaði blaðið Fróða
á Akureyri og gaf út um skeið og ritaði þar margt um
þjóðmál og svo í fleiri blöð og tímarit1). Sýnir blaðaút-
gáfan áhuga Einars og ósérplægni, því að eigi var slíkt
arðvænlegt þá, fremur en oft síðar hér á landi, nema mið-
ur væri, og all-umhent manni, svo sem högum Einars var
þá háttað.
Öllum sem á það minnast, ber saman um, að Einar
hafi haft ágæta hæfileika til ritstarfa. Málið er vandað
og gerðarsvipur á og stíllinn bragðmikill, og röksamlega
fram sett og skipulega hvað eina. Þótti og Einar bera af
alþýðumönnum um sína daga í þessu sem fleira og ekki
trútt um, að talinn væii hann fremri sumum þeim, sem
lærðir voru kallaðir2). Ber þetta vott um alúð hans við
a) Skrá um flest hið helzta, er eftir Einar liggur af prent-
uðum ritgerðum, er að finna aftan við æfisögu hans, í Andvara
1912.
2) því sagði Benedikt Gröndal: Hver kenndi Snorra Sturlu-
syni íslenzku, og hver kenndi hana Einari í Nesi?