Samvinnan - 01.03.1929, Síða 55

SAMVINNAN
49
ábyrgða. En til hvers eru þá þessir sjóðir? í fyrsta lagi
verka þeir á sama hátt og Clearing-House (sjá
um það hér síðar, V. kap. IX.). í öðru lagi koma þeir í
veg fyrir truflanir, sem stafa af ástæðum einstakra
manna, með því að viðhafa fullkomnar tryggingar.
Kaup og sala fyrirfram (in blanco, á decouv-
ert), þ. e. a. s. án þess að menn eigi vöruna, sem þeir
selja, er í raun og veru ekkert annað en fjárglæfrar1).
Væri þá ekki rétt að banna slíkan kaupskap með öllu?
Það mál hefir mjög verið rætt og athugað. Kaupum og
sölu fyrirfram má telja það til gildis, að þau geta gert
sama gagn og venjuleg kaup, þ. e. a. s. sýnt verðbreyt-
ingar fyrir og dregið úr verkunum þeirra og jafnvel
hindrað þær. En til þess að svo fari, verða sérfróðir
menn og framsýnir að eiga hlut að máli. Ef þeir, sem
slík kaup gera, eru óvaldir menn, þá eru þau ekkert ann-
að en veðmál, fjárhættuspil um verðfall og verðhækkun.
Og því miður er það algengast. Fíkn í slíka hluti er svo
almenn nú á dögum, að þess eru dæmi, að menn úr öll-
um stéttum, heldra fólk, hermenn og jafnvel dyraverðir,
verzla með ull, skinr eða hverja aðra vöru sem er, þegar
hún sést auglýst í verzlunarblöðum. Slíkt getur orðið að
meini, t. d. ef mönnum tekst að koma á óþörfum verð-
breytingum, ef til vill vegna misskilnings. Þá veldur spá-
kaupmennska uppþoti í viðskiptalífinu, í stað þess að hið
rétta hlutverk hennar er að afstýra því.
Vandinn er því sá að greina á milli spákaupmennsku,
sem styðst við skynsamleg rök og athuganir og forsjá,
og þá er hún einhver bezti vottur mannlegs hyggjuvits,
x) Spákaupmennska or mjög girnileg, ekki sízt vegna þess,
að menn hafa fundið upp ráð til þess að draga úr áhættunni
fvrir þá, sem varfærir eru eða litlu hafa úr að spila. það er
einskonar tryggingarráðstöfun fyrir spákaupmanninn, þannig
úr garði gerð, að hann getur losnað við allar skuldhindingar,
ef illa fer, með því að greiða skaðabætur, sem eru ákveðnar
fvrirfram. Hversu illa sem fer, á hann því alltaf víst að sleppa
sæmilega.
4