Andvari - 01.01.2007, Blaðsíða 29

ANDVARI
KATRÍN THORODDSEN
27
árið 1930 var því breytt og það varð undirdeild í Kvenstúdentafélagi
Islands. Katrín var fyrsti formaður félagsins. Hlutverk þess var meðal
annars að hvetja og styðja konur til mennta.71
Þegar Katrín flutti til Reykjavíkur beið hennar mikið starf. Hvíti
dauðinn - berklaveikin - hjó stór skörð í raðir landsmanna, sérstaklega
ungra kvenna. Sigurður Magnússon yfirlæknir á Vífilsstöðum benti á
þennan mikla kvennadauða í erindi árið 1933 og sagði hann vera mun
meiri en á hinum Norðurlöndunum. Skýring hans var einkum sú hve
mikið konur hér á landi héldu sig innan dyra, oft í þröngum og lélegum
húsakynnum. Þær voru veikari fyrir en karlarnir.72 Kvennadauðinn
hafði í för með sér að mörg börn urðu móðurlaus. Kvenfélög Reykja-
víkurbæjar voru afar meðvituð um þennan vanda og lögðu af mörkum
mikla vinnu og fé í baráttunni við berklana. Eitt þeirra félaga sem vann
kraftaverk í heilbrigðismálum var Líkn.73
Arið 1915 stofnuðu konur í Reykjavík Hjúkrunarfélagið Líkn að
frumkvæði Christophine Bjarnhéðinsson. Christophine var dönsk
hjúkrunarkona og mágkona Bríetar Bjarnhéðinsdóttur. Tilgangur félags-
ins var að tryggja efnalitlum sjúklingum hjúkrun í heimahúsum enda
var þörfin rík ekki síst vegna mikillar fátæktar, lélegra húsakynna og
berklaveikinnar sem fór ekki í manngreinarálit. Katrín vann fyrst hjá
Líkn að ráðgjöf til berklaveikra en árið 1927 hóf Líkn rekstur barna-
og mæðraverndar og varð Katrín Thoroddsen læknir hennar. Hún vann
framan af kauplaust í þágu félagsins sem sýnir hvers konar hugsjóna-
kona hún var. Hún vann fyrir sér sem heimilislæknir. Fyrstu fjögur árin
var opið einn dag í viku í ungbarnaeftirlitinu en frá árinu 1931 var opið
tvisvar í viku. Líkn veitti ekki aðeins ókeypis ráðgjöf og læknisskoðun
heldur var einnig úthlutað mat og fatnaði.74
Ekki er að efa að brýn þörf var á eftirliti með ungbörnum og ráð-
teggingum til mæðra og barnshafandi kvenna og átti starf Líknar án efa
sinn þátt í að draga úr barna- og mæðradauða sem fór hraðminnkandi
á fyrstu áratugum 20. aldar. Á millistríðsárunum beittu kvennasamtök
landsins sér mjög fyrir lagasetningu og starfi til styrktar einstæðum
mæðrum og munaðarlausum börnum, svo sem að meðlög væru tryggð
og að hætt yrði að taka börn af fátækum mæðrum. Þess í stað bæri að
styrkja mæður fjárhagslega.75
Ingibjörg H. Bjarnason sem sat á þingi frá 1922-1930 gat þess í
ræðu að lög frá árinu 1921 sem tryggðu réttindi óskilgetinna barna,
þar á meðal meðlög þó lág væru, hafi meðal annars haft þau áhrif að