Andvari - 01.01.1956, Page 26

22
Guðmundur Gíslason Hagalín
ANDVARI
Það er svo kunnara en frá þurfi að segja, að Skúli Thorodd-
sen skar sig úr hópi nefndarmanna í samráði við Bjama Jónsson
frá Vogi og flutti breytingartillögur við fmmvarpið. Danmörk og
ísland skyldu samkvæmt frumvarpinu vera í ríkjasambandi, er
nefndist veldi Danakonungs, Dönum skyldi óuppsegjanlega heim-
ilaður þegnréttur á íslandi og fiskveiðar í landhelgi um áratugi.
Islenzk utanríkismál skyldu vera í höndum Dana og danski fán-
inn verzlunarfáni íslendinga út á við. 0« dómstjóri hins danska
hæstaréttar átti að vera oddamaður, ef Alþingi og ríkisþing Dana
greindi á. Þetta voru þeir höfuðgallar, sem urðu til þess, að
Skúli skarst úr leik og Bjarni frá Vogi sendi Ingólfi svohljóð-
andi skeyti:
„Upp með fánann. Ótíðindi!"
Bæði danska stjómin og flestir íslendingar munu í fyrstu
hafa búizt við því, að meirihluti sambandslaganefndar, sex af
sjö, allt áhrifamiklir, virðulegir og reyndir stjórnmálamenn,
mundi reynast sigursæll hjá þjóðinni, og þá ekki síður fyrir
það, að Jón Jensson yfirdómari, hinn þrautreyndi þjóðréttinda-
maður, sem í þann tíð naut mestrar virðingar allra Landvarnar-
manna, snerist á sveif með fmmvarpsmönnum. Og í fyrstu var
nokkurt hik á ýmsum hinum eldri og reyndari í hópi þeirra rit-
stjóra, er stóðu að blaðamannaávarpinu og Þingvallafundinum.
En brátt varð það auðsætt, að eldmóður og sannfæringarkraftur
andstæðinga fmmvarpsins kveikti elda frá yztu nesjum til innstu
dala um land allt, og sú varð fljótlega raunin, að allar gamlar
fylkingar riðluðust meira og minna, flokkstengsl rofnuðu og bönd
frændsemi, vináttu og persónulegra hagsmuna slitnuðu í svipti-
byljum átakanna um frumvarpið. Bjami Jónsson frá Vogi fór
hamförum hérað úr héraði í öllum landsfjórðungum, og Bene-
dikt Sveinsson, Björn Jónsson, Þorsteinn Erlingsson, Einar Hjör-
leifsson og Ari Jónsson fóm víða um byggðir, töluðu við menn
og mættu formælendum fmmvarpsins á fundum. Og nú stóðu
hlið við hlið blöðin Fjallkonan, Ingólfur, ísafold, Norðurland,
Þjóðólfur og Þjóðviljinn.