Andvari - 01.01.1956, Side 44

40
Guðmundur Gíslason Hagalín
ANDVARI
hvort ríkisstjómin vildi vinna að því, að Sambandslagasamningn-
um yrði sagt upp eins fljótt og lög stæðu til, „og í því sambandi
ihuga eða láta íhuga sem fyrst, á hvern hátt utanríkismálum
vorum verði komið fyrir, bæði sem haganlegast og sem tryggi-
legast, er vér tökum þau til fulls í vorar hendur." Þegar Tryggvi
Þórhallsson forsætisráðherra og talsmenn þingflokkanna höfðu
svarað fyrirspurninni, var Benedikt Sveinsson fljótur að segja
umræðu slitið. í sömu svifum bað einn þingmaður um orðið, en
Benedikt lét sem hann yrði þess ekki var, því að hann þóttist
vita, að þingmaðurinn hygðist snúa umræðunum til flokkslegs
framdráttar. Benedikt Sveinsson tryggði þannig virðulega og ein-
huga afgreiðslu málsins.
Uggur Benedikts Sveinssonar urn hættuna af Sambandslög-
unum varð í reyndinni ástæðulaus, en því má ekki gleyma, að
sitthvað hefði getað farið á annan veg, ef ekki hefðu verið til
menn, senr sífellt áminntu Alþingi og þjóðina sjálfa um það að
sofna ekki á verðinum eða láta gjörningaþoku flokkadrátta fela
sér lokamark irelsismálanna. Þakkarskuldin við Benedikt Sveins-
son var og viðurkennd á lýðveldishátíðinni 1944, þá er hátíða-
nefndin fól honum að halda eina aðalræðuna á Þingvelli hinn
17. júní. Talaði Benedikt af mikilli mælsku. „Aldrei hefur dýr-
legri dagur risið yfir þjóð vora og land, síðan lýðveldi var fyrst
stofnað í árdaga," mælti hann. Hann lýsti hinni erfiðu baráttu,
hvernig „leiðar nornir skópu oss langa þrá,“ unz fullt frelsi var
endurheimt á þessurn degi. Og minnugur fornra víta hvatti hann
þjóð sína þannig:
„Látum samhug þann og þjóðareining, sem endurheimt hefur
lýðveldi Islands, festa sannhelgan þjóðaranda í brjósti vorrar
frjálsu þjóðar, við einhuga leit sannleika, drengskapar og rétt-
lætis. Hölnum sundrung og hleypidómunr."
1 nokkrum málum, sem Benedikt Sveinssyni fannst miklu
varða, lét liann að sér kveða í umræðum, eftir að hann var
orðinn forseti neðri deildar, og sótti hann þau af því kappi,
sem hann var áður kunnur að á Alþingi. Má þar einkum nefna