Kirkjuritið - 01.04.1971, Page 90

hans, hvar svo sem leiðir kunna að liggja.
Hér er þó síðari ólyktun vor: Vér g e t u m
hœtt ó þetta í fullu trausti, því að ekki þurf-
um vér að óttast, að vér séum hér að leggja
upp í tilgangslaust og hœttulegt œvintýri. Samt
spyrjum vér, hvort vér séum ekki í þeirri hœttu
að mœta til fundar við œvisögu Jesú rétt
einu sinni enn, œvisögu, sem verður subjectiv
og löguð eftir tíma vorum (moderniseruð)? Er
ekki hœtta ó því, að vér einnig, eins og öll
nítjónda öldin, óafvitandi, heimfœrum vora
eigin guðfrœði til Jesú fró Nazaret. Þegar þessi
óhœtta er athuguð hljótum vér að segja það,
að það er aldrei alveg mögulegt fyrir sagn-
frœðing að afklœðast persónuleika sínum.
Þessa hœttu getum vér ekki algjörlega útilok-
að. Þó þurfum vér ekki að gefast upp í von-
leysi, því að aðstaða vor er gjörólík aðstöð-
unni ó 19. öld. Vér erum betur búin. Takmark
vort einkennist af meiri hógvœrð, vegna þess
að mistök hinnar ,,klassisku“ leitar að hinurn
sögulega Jesú eru oss til varnaðar. Vér reyn-
um ekki að vita meir en möguleikar eru ó.
Þetta er mikilsvert sjónarmið og hið mikils-
verðasta er, að nú ó dögum höfum vér þau
virki, ef svo mó að orði kveða, sem hlífa oss
við gjörrœðislegum tilhneigingum til að ,,mod-
ernisera" Jesú, virki, sem hlífa oss við sjólfum
oss. Hér lœt ég nœgja að nefna fimm atriði
þessa móls.
(1) Gagnrýnin frœðimennska síðustu aldar
hefir reist fyrsta virkið. Það er hin merkilega
textagagnrýni, sem þróaðist með henni, og
hún jafnframt sneið agnúa af. Oss hefir verið
kennt að greina heimildirnar betur og geymdir:
Markúsar geymd, Logia geymd, hinar sérstöku
geymdir Lúkasar, Mattheusar og Jóhannesar.
Þar eð þetta er nú rótfast, þó beinir texta-
gagnrýnin oss til baka til hinnar munnlegu
geymdar, er fór fyrir ritun guðspjallanna. Oss
hefir einnig verið kennt að greina stíl guð-
spjallamannanna og út fró því að greina ó
milli geymdar og ritunar. Þannig hefir oss ver-
ið gert fœrt að þrœða geymdina til þess tíma
er hún var rituð.
(2) Form-gagnrýnin hefir fœrt oss feti nœr
með því að reyna að ókvarða þau lögmól, sem
réðu ósigkomulagi efnisins. Hún hefir þannig
kastað Ijósi fró annarri hlið ó sköpun og vöxt
geymdarinnar. Því hefir varla verið nógur
gaumur gefinn, sem þó er staðreynd og megin-
þýðing form-gagnrýninnar, að hún hefir gjört
oss fœrt að mó burt hellenskt lag af fyrri
gyðinglegri geymd.
(3) Vér höfum komizt feti nœr Jesú en þetta,
sem mjög mikilvœgt verður að telja, með rann-
sóknum ó umhverfi því, sem hann hrœrðist \,
þœr hafa opnað það fyrir oss og gefið oss
innsýn í hið trúarlega andrúmsloft og siðvenj-
ur í Gyðingalandi ó dögum hans. A ég hér við
rabbinarit og opinberunarrit síðgyðingdóms.
Þar eð mér hlotnaðist að búa í Gyðingalandi
í nokkur ór, þó get ég staðhœft, af eigin
reynslu, hversu mjög margt er nú séð í nýju
Ijósi og þessi þekking varpar nýju Ijósi ó
guðspjöllin. Mikilvœgi rannsóknanna ó hinu
forna Gyðingalandi og sömuleiðis því, sem
nú stendur, er ekki fyrst og fremst það, að
þœr hafa birt oss hvernig Jesús tilheyrði sín-
um tíma. Meginþýðing þeirra er fremur sú,
ó hvern hótt þœr hafa gert oss fœrt að skilja
ó nýjan hótt, hve andstaða Jesú gegn trúrœnu
þeirra tíma var skörp. Þetta er megin þýðing
Dauðahafs-handritanna fyrir rannsóknir ó
Nýjatestamentinu. Þessi handrit birta oss hœtti
Essena og þeir gera oss fœrt að skilja með
vitnisburði sínum, hve mjög allur síðgyðing-
dómur var haldinn þeirri óstríðu að setja 0
stofn Guðs heilaga samfélag. Vér getum nu
betur en óður metið gildi hinnar ókveðnu
höfnunar Jesú ó öllum slíkum tilraunum.
(4) Frekari niðurstaða rannsókna ó umhverfi
Jesú hefir einnig knúið fram nauðsynina ó því
að rannsaka og leggja stund ó móðurmól Jesú.
Fyrir 70 órum síðan var það, að Dalman sann-
aði endanlega, að Jesús talaði aramaisku. Alh
fró þessum tíma hefir þessi móllýzka verið
rannsökuð, en allt er þó enn ó frumstigi. Enn
vantar oss vísindalegar (critical) útgófur texto
og orðaforða aramaiskunnar í Galileu. En þcet
rannsóknir, sem til þessa hafa gerðar verið,
hafa sýnt hve gagnsamar svo nókvœmar mól*
vísindalegar rannsóknir eru. Vér þurfum ekki
annað en minnast þess, að sömu orð Jesú
eru til vor komin í mismunandi grískum les-
hœttj. Flestir þessara leshótta eru mismunandi
þýðingar. Þannig eru þeir örugg hjólp í þ''1
að fó fram aramaiska leshóttinn, sem er til
grundvallar hinum mismunandi þýðingum-
88