Prestafélagsritið - 01.01.1933, Side 117

110
Ólafur Björnsson:
Prestafélagsritið.
alt, hefir þjóð vor þó ekki, þegar á alt er litið, orðið af-
skift af gæðum lífsins á flestum sviðum. Eins og gef-
ur að skilja, hefir mikið farið í strit fyrir munn og maga.
Þó hefir þjóðin verið svo heppin, að eignast við og við
á öllum öldum slík andans ofurmenni, sem alveg með sér-
stökum hætti tileinkuðu sér þessi sannindi, sem lifðu og
dóu fyrir það, að gera þjóð sinni þau að verðmætri eign
og skiljanleg þau rök, sem til þessarar ódauðlegu setn-
ingar liggja.
Ég ætlaði hér sérstaklega að gera að umtalsefni þann
mann og þá stofnun með þjóð vorri, sem vér öðrum frem-
ur og alveg sérstaklega stöndum í þakkarskuld við fyrir
ódauðleg afrek, afrek, sem uppi verða, meðan vér meg-
um „lýði og bygðum lialda“.
Maðurinn er Hallgrímur Pétursson. Stofnunin er kirkja
Islands.
Það eru óefað sannindi, að mikið megi marka menn-
ingu hverrar þjóðar af því, hvernig hún varðveitir arf
sinna dýrustu minninga og minja.
Mér dettur í hug, hvernig þjóð vor hefir farið með sjóð
þann af minningum og dýrgi-ipum, sem bundinn er við
hinn fræga Skálholtsstað. Niðurlæging Skálholts er í einu
orði sagt svo mikil, að ég hefi hvorki geð, né orðkyngi til
að draga upp svo ömurlega mynd, sem verðugt væri
l>eirri þjóðarsmán. Er sárt til þess að hugsa, að rikið liefh'
frá siðaskiftum farið ránshendi um eignir kirkjunnar svo
miljónum króna skiftir. Það er ilt að horfa á, að svo
fari um stað þann hinn mikla, að liann gangi ef til vill
kaupum og sölum milli innlendra eða erlendra braskara.
Þess skal þó getið í þessu sambandi, og finst mér það
saga til næsía bæjar, og virðingarvert, að lægst laun-
aða embættisstéttin í landinu (presíarnir) liefir þó
nú í „kreppunni“ gjörst svo djörf og stórhuga, að vilja
nokkuð á sig leggja til þess að forða þeirri smán, að svo
fari um Skálholt, sem ég liefi liér lýst og helzt litur út
fyrir.