Eimreiðin - 01.07.1958, Blaðsíða 99
EIMREIÐIN
231
orðin einkenni nútímaskáldskaparins að leita nýrra möguleika
1 frásagnartækni.
★
Hinar fyrstu veigamiklu skáldsögur í Þýzkalandi eftir styrj-
öldina, sem allar voru eftir rithöfunda af eldri kynslóðinni,
v°ru „Das Glasperlenspiel“ (,,Glerperluleikurinn“) eftir Her-
tnann Hesse (1943, í Þýzkalandi fyrst gefin út eftir stríð), „Die
Stadt hinter dem Strom“ (1947). („Borgin hinum megin við
fljótið") eftir Hermann Kasack (f. 1896), „Das unauslösch-
fiche Siegel“ (1946) („Innsiglið óafmáanlega") eftir Elisa-
beth Langgásser (1898—1950) og „Doktor Faustus“ (1947)
oftir Thomas Mann. Þær eru allar undir áhrifum af eyði-
leggingarmætti styrjaldarinnar, að vísu frá mismunandi sjón-
avmiðum, uppgjör á því, sem skeð hafði, og skilgreining á nú-
v'erandi ástandi mannsins.
I einföldum frásagnarstíl lýsir Kasack ímynduðum heimi
milli þessa heims og annars. Þessi myndaheimur skapaður í
öuga skáldsins virðist ekkert eiga sameiginlegt með veruleik-
aoum. Og þó þekkir lesandinn brátt aftur sinn eigin heim í
þessari framandi draumveröld. Við augum hans blasir hin
þankalausa múgsál og hvernig vél einræðisins malar sundur
hið einstaklingsbundna og persónulega. Þar eru afhjúpuð
einkennin á vandamálum okkar í dag. Hinn tilbúni heim-
Ur skáldsins er ekkert annað en veruleikinn, sem er full-
komlega afhjúpaður líkt og röntgenmynd. Einmitt með þeirri
aðferð að einfalda og gera ókunnuglegan hversdagsheim okk-
ar skapar skáldið þá fjarlægð, sem nauðsynleg er til þess að
Sera sýnileg viss einkenni, sem í fjölbreytni veruleikans verða
tasplega greind. Það er fyrst í myndletri skáldsins, sem hin
sanni veruleiki verður skiljanlegur.
Elisabeth Langgásser sér eyðileggingu okkar menningar
h'á sjónarhóli hinnar kaþólsku trúar. Fyrir henni er allt, sem
skeður í veröldinni, árekstur milli hinna andstæðustu máttar-
valda, guðs og djöfulsins. Manneskjan verður fyrir ásókn
þeirra beggja, og einkanlega eru hin illu öfl alls staðar nálæg,