Eimreiðin - 01.07.1958, Blaðsíða 121

EIMREIÐIN
253
urð í staðinn. Hvar sem því örlar á slíkri breytingu, þarf einn
og sérhver íslenzkra manna að stinga við fótum og færa til
upprunalegs framburðar eða réttrar myndar, eftir því sem við
verður komið, og gildir það engu síður um áherzlur en orð-
rnyndir heldur að sumu leyti fremur, svo miklu ráða þær
um áferð orðsins. Mætti þar mörg dærni til tína, en verður
lítt aðgert hér. Þó skal bent á lánsorðið „dáti“, sem komið
er úr rnáli með önnur áherzlulögmál. Það hét þar Soldat. Hér
upptekið missti það þrjá fyrstu stafina sökum veikrar áherzlu
‘i fyni hluta eins og það birtist úr munni útlendingsins, sem
það var eftir tekið. Hvernig slík orðalemstrun myndi leika
Ijóð, þarf engum að segja, sem veit, livað ljóð á að vera, en
það mætti kannski hugsa sér að þeir menn hittust, sem ekki
hefðu gert sér grein fyrir hrynjandi óbundinnar, fagurrar
væðu og þeim væri segjandi, að þar er alveg sömu málum
svör að gefa. Einnig þar má svo níða sem prýða með reglu
eða regluleysi, hvað þetta snertir, og með smekk eða smekk-
leysi fyrir livað vel fer.
Skólar skyldu nú lialda í höm allra óþarfra breytinga af
þessu tæi, svo margir eru þeir orðnir og tímafrekir, en svo
er fjöldi nemenda gerður, að ekki lærist til stórra nytsemda
fyrirsett námsefni jafnvel þótt líf liggi við, má þar benda á
ioílslys sum, og' margur fær kennarinn misjafnt orð bæði sem
fróðleiksmaður fyrir sjálfan sig og fræðari annarra. Gefur þá
auga leið um traustleik þeirrar varnar, að vísu mætti segja,
að þá komi til kasta heimila barnanna eða unglinganna að
^enna slíkt til hlítar, en rétt mun áður en allt er á þau lagt
að athuga þjóðlífsbreytingu þá, sem orðin er frá þeim tíma,
er verk þeirra nægðu nokkurn veginn, og er hún í því inni-
^lin, að nærfellt tvöfalt fleiri fjölskyldur en til voru á land-
Juu á dögum mæðra okkar núlifandi manna sækja nú lífs-
uPpeldi sitt á aðrar verkstöðvar en þær, sem börn geta fylgt
l°reldrum sínum um, hefur því yngri kynslóðin á þann hátt
°uku verri aðstöðu til móðurmálsnáms en gjarnast höfðu í
^sku sinni þeir menn, sem þegar eru komnir á þroskaaldur
eðh jafnvel undir græna torfu.
Af hinum þremur haldreipum málgeymslu, sem í upphafi
v°ru taldar, eru þá aðeins eftir bókmenntir þjóðarinnar með