Eimreiðin - 01.07.1958, Blaðsíða 124

256
EIMREIÐIN
hver sá kafli, er ai: þeim einum er byggður, í bragliði og það
hinnar einföldustu gerðar, sem er réttur tvíliður, og að auki
í stuðla, ef nokkurs er gætt um skipan orðanna eftir hljónu
þeirra; og er hér þó aðeins drepið á eitt atriði af mörguin,
sem fróðari menn gætu gert að umtalsefni.
Þótt íslenzkan hafi sameiginlegt stílbragð við finnsku, er
ekki með því sagt, hvort það stílbragð vinnur lienni bót eða
baga, en vel mætti athuga, hvernig hinum stuðlandi þjóðutn
hefur búnazt að siðum sínum, og kemur þá í Ijós að íslenzkan
hefur einhverra orsaka vegna haft margfalda geymsluhæfm
við granntungur sínar þær, er öðrum áherzlulögum lúta og
hafa hlutfallslega minna af bundnu máli. Hið sama virðist
gilda urn finnskuna. Þegar Elías Lönnrot safnaði Kalevala, þa
kom upp, að ólæsir almúgamenn þar í landi kunnu enn meira
af fornum ljóðum horfinna kynslóða en sannað verður að
verið hafi um nokkurn af okkur hinum geymnu íslendinguna-
Nú má um það deila, ef ástæða þykir til, hvort þjóðir þess-
ar eru öðrum þjóðum minnugri og ræktarsamari við fornan
fróðleik eða hvort þær liafa aðeins haft nágrannaþjóðum sín-
um betri tæki til geymslunnar, ellegar þetta bindur hvað ann-
að. Væri, ef hið síðasta reyndist rétt, ekki eitt að rnissa við
breytingu til danskra hátta eða enskra, þá lægi við ekki
einasta missir góðs tækis heldur einnig rýrnun góðra hæfi'
leika.
Það er staðhæft í upphafi þessa máls, að þjóðtungur taki
breytingum, og eru sumar þeirra óhjákvæmilegar, svo sem
orðafjölgun við tilkonru nýrra tækja eða við ný verk og ny
sjónarmið ýmiss konar. Verður á engan veg hjá þeirn koxn-
izt. Ennfremur gerast sumar málbrevtingar svo liægt, að örð-
ugt er að festa hendur á fyrri en fastar virðast orðnar í málinu-
íslenzkukennarar síðari ára hafa legið undir því ámæli að
viðurkenna lielzt til fljótt borgararétt sumra þeirra bi'eyting'a>
og skal það mál hér hvorki sótt né varið, en vissulega xnaettx
það nokkru ráða til ófarnaðar, ef satt væri. En hér eru aðrn
aðilar fyrr á ferð, jafnvel þótt einhver væri sök löðurxnann-
legrar kennslu; er þar fyrst að nefna sorglega gleypigirni
þjóðar við flestu erlendu, en þaðan er um meðferð íslenzk"
unnar aðeins ills að vænta hvað hljóðfall snertir.