Eimreiðin - 01.07.1958, Blaðsíða 125

EIMREIÐIN
257
Þeir menn, sem stöðu sinnar vegna skyldu fara bezt með
móðurmál sitt, eru auk kennara skáld og leikarar. Hefur að
nokkru verið bent til ljóðskálda áður. En leikarar flytja mál
sitt fyrir hundruðum manna í einu og jafnvel hér í mann-
fæðinni ná þeir með tilhjálp útvarpsins til þúsunda, en þótt
leikhúsgestir einir væru taldir, þá eru öll þau hundruð kom-
m fram fyrir auglit leikaranna til þess að njóta raddar þeirra,
svipbrigða og hreyfinga og mestur hlutinn með þá trú, að
nú muni koma fram fegurri flutningur og kunnáttusamlegri,
skarpari skilningur og réttari en þeim sé auðvelt að veita sér
á annan hátt, og veitir það mjög sterka aðstöðu til áhrifa. Nú
hafa undantekningarlaust allir þekktari leikarar þessa lands
lært listgrein sína — að svo miklu leyti sem þar kemur nám
til — að nokkru á meðal erlendra leikara, sem héldu að þeim
annarri máltækni en hæfði móðurmáli þeirra, og fer þá varla
hjá því, að túlkun nýlærðra manna á heimasýndum verkefn-
tun jafnvel beri nokkurn blæ kennendanna hvað málfar snert-
ir, og sé það ekki svo mikið að hneykslun valdi, heitir það
i munni velviljaðra hlustenda lærdómsmerki og þykir fínt,
°g er þá tekið til eftirbreytni. Sjálfir sjá leikararnir, ef til
þessa dregur, livað gengur í lýðinn, og færa sig þá upp á
skaftið, hafi þeir nokkra tilhneigingu að nota sér ódýra hylli.
Hallar þá fljótt á ógæfuhlið fyrir viðhaldi málsins, ef sú
leið er farin. Verður slíkt hvað ljósast merkt meðal upplesara
ýmissa, sem flestir eru leikarar eða vilja vera og flytja nú
Ijóðmæli eins og þau ættu form sitt og búning allan til upp-
lesara að sækja fremur en hölundar síns, en þó munu flest-
tf telja bæði samkvæmt borgaralegum lögum og eigin mati
að Ijóðin hafi frá höfundinum farið ort til þeirrar hlítar, að
nægja verði. En altítt er orðið, að brenglað er bragliðum,
rímorð hálsuð, þótt til séu svo, að þeirra gæti ekki, en ein-
hver annar hluti Ijóðlínu heldur en stuðulorð og rím er æpt
UPP> svo að allt annað hverfur fyrir. Nálgast þess háttar lestr-
arlag dónaskap við tilgerðarlausa höfunda og villir brageyra
°g næmustu ljóðkennd þeirra hlustenda, sem ekki bera til
geðhörku að snúast til ákveðinnar andstöðu; ruglar slíkt mál-
hennd manna þeirra, er umbera það, og venur þá á að sam-
þykkja eða láta sem standast megi, að rétt flutt ljóð séu reglu-