Tímarit lögfræðinga - 01.12.1998, Blaðsíða 63

áfallnir vextir eru lagðir við höfuðstól og þannig myndaður nýr stofn til vaxta-
útreiknings, er talað um vaxtavexti, sbr. t.d. 12. gr. vxl.
Hugtakið samningsvextir hefur verið skilgreint svo, að þeir séu endurgjald
fyrir umlíðan skuldar fyrir eindaga, sem ákveðið er sem tiltekinn hundraðshluti
af höfuðstólnum fyrir tiltekið tímabil, venjulega eitt ár.30 Tekið skal fram, að í
vxl. er ekki notað hugtakið samningsvextir, heldur er þar greint á milli almennra
vaxta og dráttarvaxta. Samkvæmt framangreindri skilgreiningu á hugtakinu
samningsvextir nær það ekki til annarra vaxta, sem fallið geta á kröfu fram að
gjalddaga hennar en þeirra, sem byggjast á löggemingi, t.d. ekki vaxta, sem
falla á samkvæmt lögum eða venju.
2.3.2.2 Almennir vextir
I 4. gr. vxl. kemur fram sú meginregla, að því aðeins skuli greiða vexti af
peningakröfum fram að gjalddaga þeirra, að það leiði af samningi, venju eða
lagafyrirmælum. Meginregla þessi er þó ekki án undantekninga. Þannig er t.d.
talið að greiða beri vexti af peningakröfu, þótt ekki hafi verið um það samið, ef
lánveiting hefur verið til alllangs tíma og lánsfjárhæð ekki verið smávægileg.
Þá er og litið svo á, að vaxtataka hjá lánastofnunum sé heimil, þótt ekki hafi
verið um það samið, enda byggist slíkt á venju og telst eðlileg fylling á samn-
ingi lánastofnunar um veitingu lánsins.
Þegar samið er um, að vexti skuli greiða af peningakröfu, en ekki hefur verið
samið um vaxtafót, þ.e. hundraðshluti vaxta er ekki tiltekinn, skal samkvæmt 5.
gr. vxl. greiða vexti frá stofnun skuldar, sem vera skulu á hverjum tíma jafnháir
vegnu meðaltali ársávöxtunar á nýjum almennum útlánum hjá bönkum og
sparisjóðum.31
Ef samið er um það, að peningakrafa skuli bera „hæstu lögleyfðu vexti“ eða
„hæstu vexti á markaðinum“ á hverjum tíma, gildir regla 6. gr. vxl., þ.e. greiða
skal breytilega vexti, sem séu jafnháir og hæstu gildandi vextir af hliðstæðum
lánum, sem eru í almennri notkun hjá bönkum og sparisjóðum. Um vexti af
skaðabótakröfum er áður fjallað.32
2.3.23 Vaxtavextir
Heimilt er að semja um vaxtavexti á almenna vexti, og má þá reglu m.a. leiða
af 3. gr. vxl. Hins vegar er hæpið, að sú almenna regla verði talin gilda hér á
landi, að kröfuhafa sé heimilt að áskilja sér einhliða vaxtavexti á almenna vexti,
30 Þórður Eyjólfsson: „Lög og lagaframkvæmd um vexti“, Lagastafir, bls. 205. Bent hefur verið á,
að hlutverk samningsvaxta sé víðtækara en þetta, og sé það a.m.k. þríþætt, þ.e. að vera endurgjald fyr-
ir umlíðan skuldar; að vera þóknun til kröfuhafa fyrir þá áhættu, sem felst í því að lána peninga eða
láta aðra fara með afnot þeirra; að vera verðtrygging á þeim peningum, sem kröfuhafi á hjá skuldara.
Sjá Viðar Már Matthíasson: Um vexti og dráttarvexti og lögum og lagaframkvæmd, bls. 9.
31 Sjá í þessu sambandi H 1996 2928.
32 Að því er varðar nánari umfjöllun um almenna vexti vísast til ritgerðar Viðars Más Matthías-
sonar, Um vexti og dráttarvexti f lögum og lagaframkvæmd, bls. 42-47. Um almenna vexti í
dönskum rétti sjá Bernhard Gomard: Obligationsret I, bls. 101.
315