Tímarit lögfræðinga - 01.12.1998, Blaðsíða 82

kemur fram, að verkkaupa er heimilt að rifta samningi, ef verktaki gerir sig
sekan um verulegar vanefndir á skuldbindingum sínum samkvæmt samningi og
hefur ekki bætt úr þeim innan sanngjarns frests, sem verkkaupi setur fram í
skriflegri viðvörun.
Eins geta sérstakar ástæður í ákveðnum tilvikum leitt til þess, að kröfuhafi
verði að beina áskorun til skuldara um réttar efndir, áður en til riftunar kemur,
sbr. H 1987 560.62
H 1987 560. Höfundar þýsk-íslenskrar orðabókar riftu útgáfusamningi við útgefand-
ann 1.1 dómi Hæstaréttar er fyrst að því vikið, að gögn málsins bendi til þess, að það
hafi verið vilji höfundanna, að útgefandinn hæfist handa með útgáfu verksins. Þó
varð ekki ótvírætt ráðið, að höfundamir hafi skýrt og afdráttarlaust gert útgefand-
anum grein fyrir því, að handritið væri svo langt komið, að þeir gætu afhent það í
hlutum. En jafnvel þó svo hefði verið, væri til þess að líta, að hvorki á tilteknum
fundi í mars 1982 né síðsumars það ár hafi forsvarsmaður höfundanna hreyft því, að
höfundarnir teldu sig lausa allra mála vegna dráttar útgefanda á því að hefja
útgáfustarfið. „Var þó til þess sérstök ástæða,... þar sem fram var komið af hálfu hins
nýja eiganda, að hann hafði hug á eigi aðeins að hrinda útgáfunni í framkvæmd held-
ur einnig afla til þess nýs setningarbúnaðar. Verður því að telja, að skilyrði hafi brost-
ið til þess að höfundarnir mættu slíta samningnum við útgefandann vegna dráttar á
útgáfu orðabókarinnar af þeim ástæðum, sem þeir gerðu ...“.
Loks skal þess getið í þessu sambandi, að samkvæmt 7. gr. aðfl. gildir sú
regla, að áður en aðfarar verður krafist fyrir kröfu, sem talin er í 5., 6., 7., 8. eða
10. tl. 1. mgr. 1. gr. þeirra laga, og eftir að slík krafa er komin í gjalddaga, skal
gerðarbeiðandi beina greiðsluáskorun til gerðarþola með minnst fimmtán daga
fyrirvara. Skal þar tekið fram, að aðfarar verði krafist fyrir skuldinni, ef
áskoruninni er ekki sinnt. Eins skal farið, þegar krafist er aðfarar í skjóli
ábyrgðar samkvæmt 2. mgr. 3. gr. aðfl., þótt aðfararheimild eigi undir önnur
fyrirmæli 1. mgr. 1. gr. Um almenna greiðsluáskorun fyrir kröfum samkvæmt
9. tl. 1. gr. aðfl. er fjallað í 8. gr. aðfl.
2.4.4.3 Réttaráhrif áskorunar
Askorun er ákvöð, og hún hefur samkvæmt því réttaráhrif, þegar hún er komin
til móttakanda. Greiðsluskylda skuldara verður þá virk strax, eða svo fljótt sem
verða má, ef skuldara var nauðsynlegt að hefja einhverjar undirbúningsathafnir í
tilefni áskorunarinnar, en rétt er að hafa í huga, að áskorun getur falið í sér kröfu
um efndir síðar. Askorun felur í sér tilmæli um efndir kröfu. Ekki eru gerðar
sérstakar formkröfur til áskorunar, en hún þarf að vera gefin af kröfuhafa eða
einhverjum, sem heimild hefur til slíks fyrir hans hönd, þ.e. umboð.
Áskorun þarf að beinast að skuldara eða einhverjum, sem heimild hefur til
þess að veita henni viðtöku fyrir hans hönd. Hins vegar verður áskorun ekki
62 Bernhard Gomard: Ydelsen, bls. 130.
334