Búnaðarrit - 01.01.1903, Page 132
128
engin dýr, strangt tekið, gallalaus, en gallarnir eiga að
vera sem minstir, og undaneldisdýrin eiga að veljast
þannig saman, að þau ekki hafi bæði hinn sama galla,
því að þá eru mestar líkur til að gallinn verði afkom-
endunum að meini.
Þessar tvær höfuðreglur sýna oss, að þekking á
ætterni undaneldisdýranna er nauðsynleg fyrir alla,
sem bæta vilja kyn sitt, enda eru ættartölubækur hver-
vetna taldar eiuhver hin allra helzta lyftistöng húsdýra-
ræktarinnar.
3. Undaneldisdýrin eiga að vera fullkomlega tímgunarfœr, —
œxlunarfœri þeirra fullþroskuð — þegar fyrst er farið að
nota þau til undaneldis, og þau verða að vera svo full-
vaxin, að starfsemi getnaðarfœranna geti ekki liaft skaðleg
ahrif á þroslcun annara mikilvægra líffœra.
Ef kynbótadýrin eru notuð of ung til undaneldis
þá skaðar það bæði þau sjálf og afkvæini þeirra. Ef
kvendýrið fær of uugt, þá kippir það úr því þroska,
því að nokkuð af næringu þeirri, sem átti að gatiga til
vaxtar móðurdýrsins, gengur til fóstursins. Hið sama á
sér stað eftir burðinn ef hið unga móðurdýr mjólkar
mikið, því mikið af næringu líkamans gengur þá til að
mynda mjólkina.
Afleiðingarnar af að nota óþroskað kvendýr til
undaneldis eru ekki betri fyrir afkvæmið en fyrir móð-
urdýrið sjálft, því bæði er það, að hið óþroskaða móður-
dýr hættir ekki alveg að vaxa þótt það gangi með
fóstri, en nokkuð af næringu þeirri, sem annars liefði
gengið til fóstursins, gengur til vaxtarins, og svo er
rúmið í kviði hins unga móðurdýrs of litið til þess að
fóstrið geti vaxið óhindrað. Auk þess mjólka ung
móðurdýr vanalega svo litið að það hvergi nærri full-
nægir þörfum afkvæmisins. Þegar svo þess er gættað
vöxturinn er lang örastur í fósturiiíinu og fyrst eftir
burðinn þá er ekki að furða þótt afkvæmi eftir ungar
inæður sóu miuni og veikbygðari en eftir fullþroskuð