Búnaðarrit - 01.06.1927, Page 24

238
BtfNAÐAERIT
Búfjáreign kirkna á 13. ðld. Frá árunum 1209—
1226 eru til 33 kirkjumáldagar úr Skálholtsbiskupsdæmi.
Hjá þremur kirkjunum er fjenaðurinn talinn í kúgildum,
og verður því eigi vitað hve mikið þær áttu af hverri
búfjártegund. En til jafnaðar áttu þær 81/? kúgildi (4 kýr
og 27 ær?). Hinar kirkjurnar þrjátíu áttu samtals 76
kýr og 378 ásauði. Þetta er til jafnaðar hjerumbil
kýr (2,53) og 12*/* ásauður (12,6 á hverja kirkju) Sjö
af þessum kirkjum áttu engan búpaning. Kúaeignin var
æði misjöfn. Þrjár kirkjur áttu aðeins eina kú, tvær áttu
12—15 kýr. Fjórar kirkjur áttu flesta ásauði 60—150.
Þetta er harla lítil búfjáreign hjá kirkjunum, en virð-
ist yfirleitt miklu meiri á síðari hluta aldarinnar. Frá
þeim tíma eru til 32 máldagar úr báðum biskupsdæm-
unum. Hjá 5 kirkjum er búfjeð talið í kúgildum. Þær
áttu hver um sig til jafnaðar 51/* kúgildi (5,6) (3 kýr
og 15 ásauði?) 27 kirkjur áttu samtals 131 kýr og 622
ásauði, eða til jafnaðar hver kirkja 4,85 kýr og 23
ásauði. Af geldneytum, geldfje og hrossum áttu þær
mjög fátt, naumast teijanda, að undanskildum fáeinum
kirkjum. Átta kirkjur (25°/o) áttu engan búfjenað. Fimm
kirkjur ái.tu aðeins 1 kú hver. Tíu kirkjur áttu 2 —10
kýr og fjórar 15 — 30. Þrjár kirkjur áttu minna en 8
ásauði, en þrjár áttu 120 —1801)
Frá þessari öld eru til máldagar yfir aðeins tvö klaust-
ur. Um fjárhag annara klaustra verður ekkert vitað, nje
heldur um búfjáreign stólanna.
Jeg set hjer töflu yfir búfjáreign þessara klaustra og
auðugustu kirknanna á þessari umræddu öid.
í máldaga Þykkvabæjarklausturs (1218) er þess getið,
að klaustrið eigi heima 40 kýr og 5 með útlöndum.
Þessar 40 kýr voru vitanlega heima á klaustrinu í far-
dögum og hafa átt að vera þar að sumrinu. En eigi er
1) Fornbrjefasafn II, 61—88; 113—120; 257—261.