Saga - 1968, Side 167

KITFREGNIR
163
Þakka ber höfundi margvislegar upplýsingar um atburöi, menn og
málefni, og er sizt aö lasta, þó aö hann líti hvaö eina augum flokks-
manns eöa flokksformanns. Fer hann ekki heldur dult meö þaö og
vœri annað enda ekki á færi annarra en helgra manna. Gjarnan
heföi hann mátt víkja aö fleiru og ræöa annaö ýtarlegar. Telji nú
gamlir samstarfsmenn Stefáns eöa andstæöingar hann halla réttu
máli, misskilja eitthvaö sem hann fer meö eöa stinga ööru undir
stól, þá ætti þeim þeirra, sem enn eru í fullu fjöri, aö vera innan hand-
ar aö koma sínum sjónarmiðum og skýringum á framfæri, og ekki
veröur þvi aö óreyndu trúað, að eyfirzkir stjórnmálamenn einir
(Stefán Jóhann og Bernharð Stefánsson) nenni, geti eöa kæri sig
um að skrifa endurminningar sinar í ellinni. ,
Hver, sem áhuga hefur á sögu samtíðar sinnar og síðasta manns-
aldurs, hlýtur að lesa endurminningar Stefáns Jóhanns. Gildir þá
einu, hvort menn eru honum sammála eöa ekki, hafi samúö meö
honum og flokki hans eöa andúö á ööru hvoru eöa hvoru tveggja.
Hann hefur nú lokið málflutningi í sinu eigin máli fyrir dómstóli
sögunnar; enn kunna ókunn málsgögn að koma fram, honum til
styrktar eöa áfellis. En það eitt aö hafa ómakaö sig i náöum ellinnar
aö loknum starfsdegi til að tala hlýtur aö vera sem hreinn ávinningur
í augum þeirra, sem við sagnfræöi fást, — og hver er sá stjórnmála-
maður sem slær hendi viö slíku?
B. J.
WUI Durant: Grikkland hið foma, fyrra bindi. 339 bls. Jónas
Kristjánsson islenzkaöi. Menningarsjóöur.
Á síðast liönu ári luku þau hjón Will og Ariel Durant viö tiunda
bindi hinnar miklu menningarsögu sinnar (The Story of civilization).
Segja þau, aö meö þvi ljúki starfi þeirra viö þetta verk og þaö falli
í hlut yngri og frískari manna aö glima viö sögu 19. og 20. aldar,
en hiö nýútkomna tiunda bindi fjallar um Evrópusögu 18. aldar fram
aö byltingunni í Frakklandi. Will Durant fæddist áriö 1885 og er því
kominn á niræöisaldur, þegar hann lætur pennann falla. Hann hóf að
rita menningarsöguna áriö 1929, og kom fyrsta bindið út áriö 1935,
en hiö næsta um Grikkland (The life of Greece) kom út 1939. Frá þvi
aö verkið hófst, hafa þau Duranthjón unniö aö þvi nær sleitulaust
og þaö átta til fjórtán tima á dag. Þáttur hennar mun hafa orðiö meiri
eftir þvi sem bindum fjölgaöi, en fyrst er hún nefnd sem höfundur í
sjöunda bindi.
Eins og nafn ritverksins ber meö sér, er þaö heimsmenningin, sem
viö er gllmt, saga mannlegrar hugsunar. Þau gleyma aö visu ekki
stjórnmálum, styrjöldum eöa efnahagsmálum, en minna fer fyrir því
en trúmálum, heimspeki, visindum, bókmenntum og listum. I þessum
siöasttöldu greinum segjast þau reyna aö leita til frumheimilda, lesa
höfuörit (helzt á frummáli), hlýða á tónlist, horfa á listaverk, kynn-