Saga - 1993, Qupperneq 120

118
GUÐMUNDUR J. GUÐMUNDSSON
Vert er þó að huga að einum möguleika í viðbót. Höfuðstöðvar
keltnesku kirkjunnar voru í héraðinu Armagh á Norður-írlandi og
var hún stundum nefnd Armaghkirkjan. Það mætti því hugsa sér að
þessir ókunnu biskupar hafi verið hér á vegum keltnesku kirkjunnar.
Hvort það voru þessir biskupar sem buðu margt linara en ísleifur
biskup og urðu því vinsælir við vonda menn, eins og höfundur Hung-
urvöku segir,21 skal ósagt látið en gæti þó passað ef Isleifur hefur ætlað
að koma hér á svipaðri skipan og tíðkaðist hjá Rómarkirkjunni en
goðarnir fengið nasaþef af fyrirkomulagi keltnesku kirkjunnar og tal-
ið hagsmunum sínum betur borgið með því að líkja eftir því.
En þá vaknar spurningin hvers vegna þessir biskupar eru sagðir
ermskir en Jóhann írskur. Skýringin gæti legið í því að þegar Dyflir*-
arvíkingar fóru að skipuleggja kirkju sína kringum árið 1000 leituðu
þeir ekki til keltnesku kirkjunnar heldur játuðust undir erkibiskups-
stólinn í Kantaraborg. Frá því að heilagur Ágústímis hóf starf sitt í
Kantaraborg árið 597 hafði Rómarkirkjan smám saman verið að saxa
á yfirráðasvæði keltnesku kirkjunnar og þegar komið var fram undir
árið 1000 var Rómarkirkjan búin að ná talsverðum áhrifum á þeim
svæðum sem áður tilheyrðu keltnesku kirkjunni. Því má vera að Jó-
hann þessi hafi tilheyrt Rómarkirkjunni þótt írskur væri en hinir
keltnesku kirkjunni.
Jarðir á íslandi voru sem kunnugt er metnar í hundruðum og er tal-
ið að þetta mat eigi rætur að rekja til tíundarlaganna sem voru sett
hér á landi 1096 eða 1097. Nú vill svo til að þetta orð er ekki notað til
að mæla stærð eða verðgildi jarða í Noregi22 né heldur annars staðar a
Norðurlöndum. Hundrað var hins vegar notað til að mæla stæró
landsvæða á írlandi. Mælieiningin hét, nánar tiltekið, tricha-céd23 sem
þýðir þrjátíuhundruð. Þetta var í upphafi stærra svæði en hver tuath
hafði yfir að ráða en af athugasemdum við þá lagatexta sem þetta
hugtak kemur fyrir í má ráða að þegar kom fram á miðaldir hafi
menn ekki lengur skilið það til fulls og lagt það að jöfnu við tuath
þannig að hugtakið var greinilega orðið úrelt.24
Á Englandi var hugtakið hundrað einnig notað um landsvæði- Fra
21 Biskupasögur I. Kaupmannahöfn 1858, bls. 62.
22 Nordisk Kultur XXX bindi. Maal og vægt. Stokkhólmi 1936, bls. 127-28.
23 Joyce I, bls. 41-2.
24 Dillon, Myles og Chadwick, Nora. The Celtic Realms. London 1967, bls. 92.