Saga - 1993, Blaðsíða 124

122
GUÐMUNDUR J. GUÐMUNDSSON
var öskunni aftur á móti oftast dreift í sjó. Þetta var eins konar hreins-
unarathöfn því í kristinni trú er vatnið og sjórinn helgari en landið
samanber að Auður djúpúðga vildi ekki láta grafa sig í óvígðri mold
og lét grafa sig í flæðarmálinu.35
Frægasta dæmið um Iíkbrennslu er líklega þegar Grettir brenndi
Glám eftir að gengið var frá honum í annað sinn.36 En Grettir dreifði þó
öskunni ekki í vatn heldur gróf hana afsíðis. Ösku þeirra Hrapps á
Hrappsstöðum og Þórólfs bægifótar var hins vegar dreift á haf út eftir
að lík þeirra voru brennd en báðir höfðu gengið aftur með miklum
ósköpum áður en gripið var til þessara úrræða.37 Um lík þeirra beggja
er sagt að þau hafi verið ófúin.
Af frægum draugabönum í íslendingasögunum gekk þó Karl Karls-
son í Svarfdælasögu hvað rösklegast fram eftir að Klaufi á Böggvisstöð-
um gekk aftur með miklum látum. Karl greip til þess ráðs að grafa
hann upp og brenna til ösku því hann var ófúinn, askan var síðan sett
í blýstokk og sökkt í hver.38
En Islendingasögurnar geyma fleiri frásagnir um einkennilega graí-
siði sem ættaðir eru frá keltneska menningarsvæðinu. í Njrílu er sagt
frá því að Gunnar á Hlíðarenda hafi verið grafinn sitjandi í haug sín-
um en um þann sið eru til heimildir frá írlandi. Það er þó ekki það
eina sem tengir Gunnar við írland. Gísli Sigurðsson hefur bent á að
Gunnar hafi átt írskan hund39 auk þess sem atgeirinn, aðalvopn
Gunnars, var vinsælt vopn á írlandi á forsögulegum tíma og hafa fjöl-
margir slíkir fundist þar í landi.40
Sérkennilegastan umbúnað lét þó Hrappur í Laxdælnsögu veita sér
dauðum en hann skipaði svo fyrir að hann skyldi grafinn standandi i
eldhúsdyrunum hjá sér.41 Um þennan sið eru heimildir frá írlandi-
Þrjár sagnir hef ég fundið um höfðingja sem létu grafa sig standandi
og horfðu í þá átt sem líklegt var að óvinir kæmu úr. Þetta reyndist
35 Landmmabók. íslendingasögur I, bls. 88.
36 Gretlis saga. ísiendingasögur VI, bls. 119-20.
37 Laxdæla. íslendingasögur IV, bls. 69-70. Eyrbyggja saga. íslendingasögur III, bls. 170-71.
38 Svarfdæiasaga. íslendingasögur VIII, bls. 214.
39 Gísli Sigurðsson, bls. 101.
40 Harbison, Peter. Pre-Christian Ireland. From the First Settlers to the Earh/ Celts. London
1988, bls. 119-21. írsku atgeirarnir eru frá því á bronsöld. C14 aldursgreining a
skafti eins þeirra bendir til annars árþúsunds f. Kr.
41 Laxdæla, bls. 37-8.