Saga - 1993, Qupperneq 200

198
ANDMÆLI OG ATHUGASEMDIR
með var verkamönnum lögð sú skylda á herðar að vera í verkalýðsfélagi..."4
Það eina sem í lögunum fólst var að lakari samningar en verkalýðsfélagið
hafði gert voru ógildir. Eftir sem áður var verkafólki og atvinnurekendum að
sjálfsögðu heimilt að gera samninga sem voru verkafólki hagstæðari5 og ekk-
ert í lögunum þvingaði verkafólk tii aðildar að verkalýðsfélagi. Utanfélags-
menn gátu samið við atvinnurekendur um sömu kjör eða betri en verkalýðs-
félagið og var fyrir slíku engin lagahindrun. Það kemur og ljóslega fram í
bók Arnmundar Backmans og Gunnars Eydals um vinnurétt að það eru
kjarasamningar sem liggja að baki „de facto" skylduaðild að verkalýðs-
félögum en ekki lagaákvæði.6
Umræður á alþingi um vinnulöggjöfina sýna greinilega að þingmenn litu
alls ekki svo á að með samþykkt laganna væri komið á skylduaðild að verka-
lýðsfélögunum. Vilmundur Jónsson sagði til dæmis: „Verkamaður þarf ekki
að vera meðlimur í stéttarfélaginu. Samningur þess er jafnskuldbindandi fyr-
ir hann án tillits til þess."7 8
Þessi misskilningur grefur verulega undan röksemdafærslu Huldu því
hún segir: „Líklega hefur Sjálfstæðisflokknum vaxið fiskur um hrygg í verka-
lýðsfélögunum eftir að launþegar voru skyldaðir til að láta þau gæta hags-
muna sinna. Vitaskuld gátu aörir flokkar ekki lengur sætt sig við að Alþýðu-
flokkurinn réði einn ASI, þessu sterka Iögverndaða afli."K En nú voru laun-
þegar ekki skyldaðir til að Iáta verkalýðsfélögin gæta hagsmuna sinna að því
frátöldu að þau settu ákveðið gólf á kjör manna. Og hvað „lögverndun" Al-
þýðusambands íslands varðar er aðeins minnst á það á tveimur stöðum í
lögunum. Annars vegar í 9. grein þar sem kveðið var á um að ASI skyldi
skera úr ef ágreiningur yrði milli stéttarfélaga um hvert þeirra skyldi skipa
trúnaðarmann á vinnustað. Hins vegar var ákvæði í 39. grein um að ASI
skipaði einn dómenda Félagsdóms. Samningsrétturinn var hins vegar ótví-
rætt hjá hinum einstöku verkalýðsfélögum og þau voru ekki á nokkurn hátt
skylduð til aðildar að ASI. Vinnulöggjöfin sem slík var ekki ýkja styrk stoð
Alþýðusambands íslands.
4 Hulda Sigurborg Sigtryggsdóttir, bls. 24. Sami misskilningur kemur fram hjá
Hannesi H. Gissurarsyni: Stclt meðstétt. Sjálfstæðismenn íverkalýðshreyfingunni. Gefið
lit í tilefni 30 rirn nfmælis Verknlýðsraðs Sjdlfstæðisflokksins 4. ndvember 1981. Rv. 1981,
bls. 13.
5 Sbr. Arnmundur Backman og Gunnar Eydal: Vinnnréttnr. Rv. 1986, bls. 40. Það
yrði enda illmögulegt að skýra íslenskan vinnumarkaö ef gengið væri út frá því að
ólöglegt væri að menn hefðu betri kjör en samningar segja til um.
6 Arnmundur Backman og Gunnar Eydal: Vinnuréttur. Rv. 1986, bls. 28-31, sjá einn-
ig bls. 25-6.
7 Alþingistiðindi 1938 B, 890. Sbr. einnig ræðu Héðins Valdimarssonar Alþt. 1938 B,
843. 1
8 Bls. 26. Raunar er þessi áhersla á styrk og lögverndun ASI heldur sérkennileg en
auk hinna tilvitnuöu orða talar Hulda um ASI sem hið „mikla lögverndaöa afl'
(bls. 53) en sömu orð notar Hannes H. Gissurarson í áður tilvitnuðu riti, bls. 13.