Saga - 1993, Side 205

ANDMÆLI OG ATHUGASEMDIR
203
þann möguleika opinn í vinnulöggjöfinni að menn gætu verið í fleiri en einu
verkalýðsfélagi."25 En það er hreinn óþarfi að láta það ósagt því það er borð-
leggjandi að þetta var með ráðum gert. Og Hulda veit það því á bls. 49 segir
hún það sem ósagt átti að láta. Þar rekur hún rök Stefáns Jóhanns Stefánsson-
ar í málinu eins og þau birtust við umræður á alþingi 1939 um frumvarp
Bjarna Snæbjörnssonar um breytingar á vinnulöggjöfinni. Stefán sagði að
bann við því að fleiri en eitt verkalýðsfélag starfaði á hverjum stað væri brot
á ákvæðum stjórnarskrárinnar um félagafrelsi.26 Hann kvaðst hins vegar
vera flutningsmanni sammála um að óheppilegt \'æri að fleiri en eitt félag
væri starfrækt á hverjum stað en slíkt gæti þó verið nauðsynlegt ef „verka-
lýðsfélögin hafa verið eitthvað óheilbrigð..."2, Hann tók sem dæmi ástandið
á Akureyri, Siglufirði og í Hafnarfirði og er ljóst að „óheilbrigðið" fólst í því
að aðrir en Alþýðuflokksmenn réðu verkalýðsfélögum. Alþýðuflokkurinn vildi
hafa þann möguleika að geta klofið félög þar sem kommúnistar náðu yfir-
höndinni og stofna ný.
Hulda gerir lítið úr þeim rökum Stefáns Jóhanns við sömu umræður að
nauösynlegt geti verið að hafa menn í forystu verkalýðsfélaga sem óháðir
séu atvinnurekendum. Hulda kallar þetta „ekkert annað en undanbrögð því
að vinnulöggjöfinni var ætlað að vernda trúnaðarmenn og ekki veröur annað
séð en farið hafi verið eftir henni."2t! Hér er um mikla einfeldni að ræða.
Vinnulöggjöfin veitti trúnaðarmönnum ákaflega litla og lélega vernd og var
leikur einn að komast fram hjá þeim verndarákvæðum.
Akvæðin um trúnaðarmenn eru í 9.-12. gr. laganna og tekið fram að at-
vinnurekendum sé óheimilt að láta trúnaðarmenn gjalda starfa sinna fyrir
stéttarfélag. Jafnframt að þegar kæmi að því að fækka verkamönnum skyldu
trúnaðarmenn „að öðru jöfnu sitja fyrir um að halda vinnunni."2<J Þetta er nú
ÖH verndin og augljóst að vilji atvinnurekandi losa sig viö trúnaðarmann er
lítill vandi að finna eitthvert jjað atriði sem gerir að verkum að ekki er annað
jafnt. Það hefur svo ekki verið til bóta að dómstólar hafa mótað þá stefnu að
jafnvel þó uppsögn trúnaðarmanns sé dæmd ólögleg þá er honum ekki dæmd
vinnan aftur. Vernd íslenskra trúnaðarmanna er mjög léleg miðað við það
sem tíðkast í nálægum löndum og röksemdir Stefáns Jóhanns voru því alls
ekki út í hött.
I stuttu máli eru athugasemdir mínar við grein Huldu þá þessar: Það er
rar>gt að vinnulöggjöfin skyldi verkafólk til aðildar að verkalýðsfélögum.
Vinnulöggjöfin er því enginn stærri skýringarþáttur sóknar Sjálfstæðis-
Bokksins inn í verkalýðsfélögin. Það er ósannað mál að vinnulöggjöfin hafi
orsakað verulega fjölgun í verkalýösfélögunum. Þetta er ekki ósennileg vinnu-
Wgáta en krefst mun nánari útfærslu, fyrirvara og rannsókna. Hlífardeilan
25 Bls. 44.
26 Alþirigistiðmdi 3939 C, 130.
27 AlþingistíSindi 1939 C, 130.
28 Bls. 49.