Saga - 1993, Side 212

210
RITFREGNIR
ritstjóra og vandvirkni, hugmyndaflug hans og geta til að setja sig inn í jafn-
flókna hluti og þarna eru á ferð. Veikieikar eru þeir að rannsóknirnar eru oft
orönar áratuga gamlar þegar þær loks birtast, það vantar allar nafna- og atr-
iðisorðaskrár, ofurvirðing fyrir þeim sem fallnir eru frá og ekki síst það að
Hörður þarf að setja sig inn í mörg fræðasvið fremur en að deila þeim með
öðrum. Kannski var ekki öðrum til að dreifa?
Skrillwlt. Fornleifarannsóknir 1954-1958
Fyrsta bókin sem birtist hafði reyndar verið kynnt á aðalfundi Fornleifa-
félagsins (1987). Hún var gefin út í nafni útgáfunnar Lögbergs í samstarfi við
Þjóðminjasafn íslands og kom út í tengslum við 125 ára afmæli safnsins á út-
mánuðum 1988. Hún er 228 tölusettar og lakkaðar blaðsíður og skráð á höf-
undana Kristján Eldjárn sem tók saman sögu rannsóknanna, grein um und-
irganginn frá kirkju að staðarhúsum, forngripaskrá, grein um legstaði og
grein um gröf Páls biskups Jónssonar; Hrikon Christie sem reit um kirkju-
grunnana og Jón Steffensen sem reit um líkamsleifar sem fundust við rann-
sóknirnar. Auk þeirra rita hr. Sigurbjörn Einarsson biskup ávarp, Þór Magn-
ússon grein sem heitir „Fylgt úr hlaði" og Hörður Agústsson formála. I for-
mála Þórs kemur fram að enn sé eftir rannsókn á staðarhúsum og að stefnt sé
að henni í náinni framtíð (þ.e. m.v. 1988). Enn mun slíkt draumórar og
kannski eins gott eins og árar í minjavörslunni. Til að hefjast handa af alvöru
við staðarhúsin þarf að skipa samhentan hóp stjórnenda sem er reiðubúinn
að leggjast í moldina og gera þessa rannsókn að meginviðfangsefni næstu
áratuga, jafnvel að ævistarfi sínu, og tryggja þeim nægilegt svigrúm með
fjármagni og faglegu sjálfstæði. Eitthvað hefur verið pjakkað í húsarústir ut-
an kirkna en ekkert sést um það enn á prenti og sjálfsagt lítt verið úr þvi
unnið. í formála Harðar kemur fram að erill Kristjáns hafði komið í veg fyrir
að hann næði að ganga frá útgáfunni en vorið 1982 hefði hann kallað saman
ýmsa til lokaátaks. Eins og kunnugt er lést Kristján fyrir aldur fram þá um
haustið. Úr vöndu var að ráða fyrir Hörð. Kristján hafði gengið frá ýmsum
handritum en önnur voru í drögum og nú þurfti að setja saman þetta mikla
verk. Þar kemur einnig fram að beðið yrði með nafna- og atriðisorðaskrar
þar til seinna bindi verksins kæmi út.
Kafli Kristjáns um rannsóknirnar er stuttur en fróðlegur. Kafli Christies
um kirkjugrunna er fróðlegri og vekur verulegar væntingar. Hann fullyrðir
um a.m.k. tíu kirkjur þar á grunninum. Hins vegar reynist kafli Christies
ekki nema 14 bls. auk 14 grunn- og sniðmynda, sem mér finnst undarlega
stutt. Var ekkert meira um grunnana að segja og það sem þar fannst? Voru
engar kannanir gerðar á öskulögum? Þessi úttekt er stutt og hraðsoðin, ber
að nokkru merki stutts yfirlits fremur en ítarlegrar úttektar. Þá er ekki auð-
velt að lesa myndirnar sem fylgja, sniðlínur eru ekki merktar inn heldur gef-
ið til kynna um hvaða ás hnitakerfisins á svæðinu þær eru dregnar. Þó vekur
það athygli að Christie sér í kirkjugrunnunum aðeins tvö tímabil, grunn mið-
aldakirkju og grunn Brynjólfskirkju. Grunnar Valgerðarkirkju og sóknar