Íslenzk tunga - 01.01.1965, Page 128

126
RITFREGNIR
áramóta- er alveg óþarfi að láta sér sjást yfir samsetningar eins og áramóta-
brertna, -rœSa, svo algengar sem þær eru í málinu. — I Vb. er orðið ástand um
samband það, sem myndaðist milli ísl. kvenna og erl. hermanna á styrjaldar-
árunum. Æskilegt hefði verið að fá hér orðasambandið að lenda í ástandinu,
sem var algengt um þær stúlkur, sem lentu í nánum kynnum við hermennina.
— Undir liðnum auglýsinga- eru í einni spyrðu fjölmargar samsetningar. Þó
vantar eina, sem ég álít sjálfsagða þar. Er það auglýsingateiknari. — I Vb. er
orðið belglending og er nýyrði. Eg verð að segja eins og er, að þetta orð hef ég
hvorki heyrt í tali manna né séð á prenti. En magalending er vel þekkt orð,
enda þótt bein þýðing sé úr dönsku. Samt sem áður hefði verið sjálfsagt að
taka það með í Vb., en því miður er það sniðgengið. Er trúlegt, að hreintungu-
stefnan hafi allt í einu skotið hér upp kollinum? — Undir orðinu bíó sakna
ég orðasambands, sem er a. m. k. þekkt eitthvað hér í Rvík um það að bregða
sér á salerni: að jara á bíó. — Bifreiðaeigendur þekkja vel orðið bónstöð um
þann stað, þar sem unnt er að fá bifreiðar bónaðar og hreinsaðar. Þetta orð
er ekki í Vb. — Braggabali var þekkt orð í niðrandi merkingu um dansleiki
með hermönnum og síðan eftir stríð, á meðan braggar voru sums staðar úti
um land notaðir sem samkomustaðir, um lélegar dansskemmtanir. Enda þótt
þetta orð hverfi úr málinu með bröggunum, hefði það eins mátt komast í Vb.
og orðið braggabruni. — Ekki er að vísu langt síðan tekið var upp í málfræði
að tala um draugorð, þ. e. orð, sem komizt hafa í orðabækur fyrir einhvern
misskilning, en það mun nú fast hugtak um þetta fyrirbæri (e. ghost word, þ.
Phantomwort). Ifefði ég kosið að sjá það með í Vb., en þar vantar það. —
Við orðið jylling vantar merkingu, sem nú er algeng orðin, þ. e. fylling í kúlu-
penna. — I Vb. er orðið flöskulykiU, og er allt gott um það að segja. En enda
þótt orðið upptakari um sama hlut sé heldur léleg þýðing úr dönsku máli,
verður ekki fram hjá því gengið, að það er almenna heitið á þessum hlut. Af
þeim sökum hefði verið sjálfsagt að láta það fljóta með í Vb., en þar er það
ekki.
Hætt er við, að frímerkjasöfnurum þyki fátt orða úr sinni tómstundaiðju í
Vb. Þar vantar orð eins og jrímerkjablað, -kaupmaður, -rit, -sala, -slcipti, -töng,
-verzlun, -vörur; eins vantar orðið takkamœlir, en það áhald er söfnurum hið
nauðsynlegasta. Þá er orðið jrímerkjaalbúm ekki í Vb. Hins vegar er þar orð-
ið jrímerkjabók og þýtt á dönsku „frimærkealbum". Hér er skilgreiningin ekki
nógu nákvæm. Frímerkjabólc getur að vísu verið sama og jrímerkjaalbúm, og
hefur einkum borið á þeirri merkingu í seinni tíð. Fer þetta orð óneitanlega
vel í málinu um þennan hlut. Hins vegar verður ekki fram hjá því gengið, að
jrímerkjabók er haft um allt annan hlut meðal frímerkjasafnara. Safnarar
geyma tvítök sín, er þeir hafa til skipta, í sérstökum bókum, sem nefnast inn-