Íslenzk tunga - 01.01.1965, Page 129

RITFREGNIR
127
stungubœkur. Er það heldur hvimleið þýðing á danska heitinu indstiksbog.
Þessar innstungubækur eru mjög oft kallaðar frímerkjabœkur meðal safnar-
anna, og fer vel á því. Hins vegar eru þær hækur, þar sem menn koma upp
söfnum sínum, venjulegast kallaðar frímerkjaalbúm. Enda þótt innstungubók
sé ekki skemmtilegt orð, er það mikið notað í hópi frímerkjasafnara. Verður
þess vegna óhjákvæmilega að taka það með, þegar frímerkjamál verður athug-
að og samræmt, en nauðsyn ber til þess, ekki síður en í mörgum öðrum grein-
um. Er ekki nema vonlegt, að innstungubók vanti í Vb. Enda þótt ég viti vel,
að ekki sé unnt að taka nema lítinn hluta af samsettum orðum í Vb., held ég,
að fleiri samsetningar hefðu átt að koma hér úr frímerkjamáli en raun ber
vitni. Eru t. d. allar þær samsetningar, sem ég hef minnzt á, miklu algengari
en orðið frímerkjafrœðingur, sem er í Vb. En vitaskuld verður valið á milli
oft matsatriði.
Ekki skil ég, livers vegna skólaslanguryrðið gaggó ‘gagnfræðaskóli’ er tekið
í Vb., en sleppt Mcnntó, Kvennó og Verzló. Eiga hin síðarnefndu sama rétt og
hið fyrstnefnda urn inngöngu í Vb. að mínum dómi. — I Vb. er orðið hand-
dœla, en þar mætli einnig vera fótdœla, því að slík dæla mun ekki síður
algeng meðal hifreiðaeigenda en hinar eldri handdælur. — I samsetningum
með híbýla- sakna ég orða eins og liíbýlafrœði og híbýlafrœðingur, sem eru
orðin vel þekkt í málinu á síðustu áratugum. — Þá tel ég, að í Vb. ættu að vera
orð eins og hitaveitustjóri og vatnsveitustjóri (og jafnvel hagsýslustjóri), úr því
að þar er raforkumálastjóri.
Þar sem í Vb. er orðið hnésnjór, hefði hnévatn einnig átt að fljóta með. Og
einkennilegt er, að holdanaut skyldi hafa sloppið úr greipum orðabókarhöf-
undanna, úr því að þeir handsömuðu holdagripinnl
Það er næsta einkennileg tilviljun, að orðið rafmagnsmaður hefur aldrei
komizt í orðabækur. Er það þó allvel þekkt orð meðal almennings og ekki
sfður nolað en orðið rafvirki, sem komst þegar inn í viðauka Bl. Ekki þori ég
að fullyrða á þessu stigi málsins, livort orðið muni eldra, en ekki þætti mér
ólíklegt, að rafmagnsmaður væri eldra orð. — Undarlegt má og þykja, að orðið
ríkisstarfsmaður skuli hafa fallið niður, jafnalgengt og það er. Hefði það frek-
ar átt hér heima en ríkisgröf og ríkistízka.
í Bl. er engin samsetning af orðinu röntgen. I Vb. eru þær sjö. Er þetta eitt
dæmi af mörgum um áhrif tækniþróunar á málið á undanförnum áratugum.
Eg get svo bælt við tveimur samsetningum, sem hefðu skilyrðislaust átt að
fljóta með. Eru það orðin röntgenlœknir og röntgendeild.
Undarlegt mun það þykja, að í Bl. og Vb. vantar orðin sálufélag og sálu-
félagi, þar sem þau eru bæði vel þekkt um félagsskap, þar sem félagar eru sama
sinnis eða andlega skyldir.