Hugur - 01.06.2009, Síða 17

Hugur - 01.06.2009, Síða 17
Um femíníska gagnrýni á kanónu og menningu heimspekinnar 15 við eigin hefð sem femínísk heimspeki beinir gagnrýnum sjónum að. Það sést best á því að margt framsækið í femínisma kemur fram innan heimspeki og margt nýstárlegt og frjótt innan heimspeki á sér rætur í femínískri gagnrýni og þarf þá ekki annað en að minna á rit Johns Stuarts Mill, Simone de Beauvoir, og nú á síðari árum skrif Judith Butler, Luce Irigaray og Mörthu Nussbaum. Þótt femín- ismi eigi sér merka fulltrúa frá fýrri tímum heimspekinnar er það einkum á undanförnum fjórum áratugum sem femínísk heimspeki hefur þróast sem undir- grein heimspekinnar. A Islandi er femínísk heimspeki enn yngri grein og því full ástæða til að kynna helstu viðfangsefni hennar.3 Slíkt yfirlit getur ekki orðið annað en ágripskennt og er ætlunin hér að grípa niður á þremur stöðum í þeim tilgangi að vekja til umhugsunar og hvetja til frekari umræðu og rannsókna á þessu sviði hér á landi. Áður en lengra er haldið er vert er að geta þess að femínísk gagnrýni á hina vestrænu hefð heimspekinnar hefor einnig leitt til umræðu um útilokun eða jaðar- stöðu heimspeki annarra menningarheima og minnihlutahópa innan vestrænnar heimspeki. Það hefor t.d. sýnt sig að kenningar heimspekinga fyrri tíma um konur og kvenleika eiga margt sameiginlegt með kenningum þeirra um aðra kynþætti en þeirra eigin, en hér gefst ekki ráðrúm til að gera frekari grein fyrir slíkum rann- sóknum.4 Ekki verður heldur gerð grein fýrir gagnrýni á heimspeki út frá hug- myndum um fötlun, en heimspeki fötlunar hefor einnig varpað athyglisverðu ljósi á eitt og annað í hugmyndum vestrænnar heimspeki um mannlega getu og tak- markanir.5 Eftirfarandi umfjöllun um femínískra gagnrýni heimspekihefðarinnar hefst á nokkrum orðum um gagnrýni á kanónu, þ.e. viðtekin reglurit, heimspekinnar. I annan stað verður lýst nokkrum meginþáttum femínískrar heimspeki eins og hún hefor þróast á undanförnum áratugum. Að lokum verður rædd nýleg umfjöllun um þá menningu sem ríkir innan heimspeki sem vísindagreinar. Reifoð verða skrif þriggja heimspekinga, þeirra Michelle Le Doeuff, Sally Haslanger og Mörthu Nussbaum um stöðu kvenna og annarra minnihlutahópa innan heimspekihefðar- innar og heimspekideilda nú á dögum. Heimspekin er löngu orðin stofhanavædd grein.6 Umgjörð hennar eru heimspekideildir og rannsóknastofnanir innan há- skóla, fagtímarit, bókaútgáfor, ráðstefnur og þær hefðir og það andrúmsloft sem einkennir þá stofnun sem heimspekin er. I ljósi þessa er vert að rýna lítillega í stofnanaumhverfi heimspekinnar. 3 Til frekari kynningar á femínískri heimspeki hér á landi sjá eftirfarandi skrif mín, Kvenna megin (2001); „Um meintan dauða femínismans“ (2002); „Er Mill róttækur femínisti?“ (2007); „Gagnrýni Nietzsches á platonska frumspekihefð í ljósi tvíhyggju kynjanna” (2007) og grein Salvarar Nordal, „Um hjónaband og rót misréttis" (2007). 4 Sjá t.d. Lucius Outlaw, On Race and Philosophy (London: Routledge, 1996). 5 Sjá fróðlega samantekt um tengsl femínískrar heimspeki og heimspeki fotlunar, „Feminist Perspectives on Disability“, á vef Stanford Encyclopedia of Philosophy, http://plato. stanford.edu/entries/feminism-disability/. 6 Sbr. Pierre Bourdieu, „'lhe philosophical institution“, í Alan Montefiori (ritstj.): Philosophy in France Today (Cambridge: Cambridge University Press, 1983), 1-8.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184
Síða 185
Síða 186
Síða 187
Síða 188
Síða 189
Síða 190
Síða 191
Síða 192
Síða 193
Síða 194
Síða 195
Síða 196
Síða 197
Síða 198

x

Hugur

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.