Hugur - 01.06.2009, Blaðsíða 50

48
Ástríður Stefánsdóttir
inn að gera mér grein fyrir að ég kem ekki til með að skilja allt né heldur
komi til með að vita hver sé hinn raunverulegi tilgangur með lífinu.46
Mig grunar að afstaða Indriða og lýsing hans á reynslu sinni af lífinu með Atla
syni sínum sé ekki einsdæmi. Meðal annars vegna þess að það að komast í gegnum
erfiðleika er það sem kennir okkur að meta h'fið, sjá hversu verðmætt það er. Stóu-
menn bentu á þetta og beinlínis ráðlögðu fólki að hugsa um allt sem við gætum
misst til að læra að meta það sem við hefðum. Lífið með öllum sínum gjöfum væri
ekki sjálfsagt. William B. Irvine segir í umfjöllun sinni um sálfræði Stóumanna:
Almennt má segja að stríð, sjúkdómar og náttúruhamfarir séu dæmi um
mannlega harmleiki, í þeim skilningi að þessir atburðir taka frá okkur það
sem við metum mikils, en þeir hafa líka vald til að umbreyta þeim sem
upphfa þá. Áður gætu þessir einstakhngar hafa verið sem svefngenglar á
leið gegnum lífið; nú eru þeir glaðir, þakklátir og hfandi, meira hfandi en
þeir hafa verið í áratugi.47
Því má segja að erfiðleikarnir kenni okkur að meta hið hversdaglega, það að vera
lifandi, það að vera til. Þessi sýn á líf okkar er sett fram til að draga athyglina að
þeirri staðreynd að það að taka alltaf frá okkur erfiðleikana, að taka burtu sárs-
aukann, er ekki leiðin til betra h'fs. Slíkt h'f myndi einmitt gera okkur að svefn-
genglum í eigin lífi. Fyrir starfandi lækni sem vinnur samkvæmt hugsjónum
læknisfræðinnar og mati fræðigreinarinnar á árangur er þó mikilvægt að hafa í
huga að þegar aðgerðir hennar gætu verið þess eðlis að jákvæður árangur á mæh-
stiku vísindanna dragi úr lífshamingju þeirra sem hún á að þjóna þá beri þeim að
halda að sér höndum. Fötlunarfræðin hefur með rannsóknum sínum og gagnrýni
á læknisfræðina sýnt fram á að fötlun er ekki fyrst og fremst persónulegur harm-
leikur. Rannsóknir innan fötlunarfæða sýna að fólk með fötlun og fj ölsky-ldur
þeirra hfir flest gefandi lífi.4®
En einmitt þetta mat þarf læknirinn að geta gert til að vera góður læknir. Hann
þarf að sjá verk sín í samhengi við líf og tilveru sjúklingsins. Læknir sem skortir
skilning á tengingu sjúkdómsins við líf og veruleika sjúklingsins kann ekki listina
að lækna í skilningi Hippokratesar. Lev Tolstoj lýsir slíkum lækni einkar vel í
sögunni um dauða Ivans Ilíitsj:
„Þetta og þetta getur bent á að þetta og þetta gangi að yður,“ sagði lækn-
irinn við hann, „og skyldi nú þetta og þetta með þessari læknisaðferð sýna
sig að vera ekki rétt, þá verðum við að taka þetta og þetta til ráða um
yður,“ o.s.frv. Fyrir ívan Ilíitsj var einungis ein spurning sem þýðingu
46 Indriði Björnsson, „Viðhorf og reynsla ...“.
47 William B. Irvine, A Guide to the Good Life: The AncientArt of Stoic Joy, New York: Oxford
University Press, 2009, s. 75.
48 Um lífsgæði einstaklinga með Downs heilkenni og fjölskyldna þeirra sjá Jóhönnu Björk
Briem, ,/Eskileg og óæskileg börn“.