Hugur - 01.06.2009, Page 52

50
Astríður Stefánsdóttir
eskjunni, jafnvel í óþökk hennar sjálfrar, gera hana eins og hún á að vera, breyta
hinu ytra. Þessi gagnrýni á sýn á læknisfræðinnar er að mörgu leyti tímabær og
þörf áminning fyrir lækna um að þeir hafi hugsanlega einhvers staðar misst sjónar
á því sem skiptir máli í starfi þeirra og hverjum þeir raunverulega eiga að þjóna
samkvæmt hugsjón starfsins. Líta ber á gagnrýnina sem heilbrigt aðhald og
áminningu um það sem skiptir máli. Sú siðfræði og hugmyndafræði sem læknis-
fræðin hefur byggt á í gegnum aldirnar viðurkennir einmitt mikilvægi þess að geta
breytt viðhorfi sínu til hlutanna, að geta breytt sjálfum sér hið innra. Þessi gagnrýni
fötlunarfræðinnar lítur framhjá mikilvægi innsæis læknisins, mikilvægi þess fyrir
hinn „góða lækni“ að skilja ekki einvörðungu sjúkdóminn heldur sjúklinginn. Með
því að halda á lofti hinu klíníska hugtaki Hippokratesar þar sem læknisfræði er
list en ekki einvörðungu fræði og innsæi hins kristna læknis úr sögu læknisfræð-
innar er kominn grundvöllur fyrir sameiginlegan skilning beggja fræðigreina á
manneskjunni. Hún byggir á innsæi læknisins til að skoða sérhverja manneskju
sem einstaka og ómetanlega nákvæmlega eins og hún er. Læknirinn gerir sér einn-
ig grein fyrir og samþykkir dauðleika og særanleika hennar. I þeim skilningi erum
við öll eins, við erum öll manneskjur, það er það sem skiptir máli. Hann setur
einmitt ekki sjúkdóminn framar manneskjunni. Hann sér ekki fyrst og fremst
nýru og botnlanga, hann sér Ivan Ilíitsj og getur rætt við hann um lífið og dauð-
ann.
Það er fyllilega rými fyrir þá sýn innan hugmyndafræði læknisfræðinnar að eins
nauðsynleg og æskileg og barátta hennar sé við sjúkdóma og dauða þá komi einnig
þær stundir þar sem hún sættist við ófúllkomleika manneskjunnar og horfist í
augu við þá staðreynd að við erum öll mennsk og höfúm óhjákvæmilega okkar
andlegu og h'kamlegu veikleika.
Hún viðurkennir einnig að slíkir veikleikar eiga ekki að koma í veg fyrir að við
séum virt og elskuð eins og við erum og viðurkennd sem fúllgildir einstaklingar
sem ekki er þörf á að laga eða breyta á nokkurn hátt með meðulum læknisfræðinnar.
Þvert á móti eigum við rétt á að búa í umhverfi sem taki tillit til þarfa okkar svo
við höfúm jafna möguleika til að lifa lífinu til fúlls eins og við erum. I umræðunni
um fósturrannsóknir reynir á þá list læknisins í samskiptum hans við sjúklinginn
að skilja hvenær rétt er að halda að sér höndum. Að hafa innsæi í líf sjúklingsins,
sjá ekki bara sjúkdóminn og einkennin, að meta hvenær ekki er hægt og ekki er
rétt að breyta hinu ytra og hvenær fremur væri rétt er að breyta eigin viðhorfi.
Hippokrates orðaði þetta á afar einfaldan máta: „Gerðu annað af tvennu... hjálp-
aðu, eða skaðaðu ekki.“s°
50 Hippocrates, The Corpus, s. v.