Hugur - 01.06.2009, Page 91

Hungursneyð,velmegun ogsiðferði
89
ríkur maður sem gefur fimm prósent af tekjum sínum til fólks sem býr við hung-
ursneyð er álitinn vera afar gjafmildur þá er það engin furða að sú tillaga að við
ættum öll að gefa helming tekna okkar mun teljast vera með öllu óraunhæf. I
samfélagi þar sem talið er að enginn maður eigi að hafa meira á milli handanna
en hann þarf á meðan aðrir h'ða skort gæti slík tillaga aftur á móti þótt þröngsýn.
Það sem maður getur mögulega gert og það sem er líklegt að hann geri mótast, að
ég held, mjög mikið af því sem fólk í kringum hann gerir og býst við að hann geri.
Hvað sem því h'ður þá virðist sá möguleiki vera fjarlægur að með því að breiða þá
hugmynd út að við ættum að gera miklu meira en við gerum nú þegar til að bjarga
fólki frá hungursneyð, munum við stuðla að því að fólk hætti að fylgja viðteknum
siðferðishugmyndum eftir. Ef mögulegur ávinningur er sá að endir verði bundinn
á hungursneyðir í heiminum þá er það áhættunnar virði. Síðast en ekki síst þarf
að undirstrika að þessar hugleiðingar snerta eingöngu það hvers við ættum að
krefjast af öðrum og ekki það sem við sjálf ættum að gera.
Onnur andmælin gegn gagnrýni minni á greinarmuninn á skylduverkum og
góðverkum hafa stundum verið sett fram gegn nytjahyggju. Af sumum gerðum
nytjahyggju leiðir að siðferðilega ættum við öll að róa að því öllum árum að auka
vægi hamingjunnar í heiminum á kostnað eymdarinnar. Sú afstaða sem ég hef
tekið hér myndi ekki leiða til þessarar niðurstöðu í öllum tilfellum, því ef það væru
engir slæmir atburðir sem við gætum komið í veg fyrir án þess að fórna einhverju
sem væri álíka mikilvægt siðferðilega þá væri ekki hægt að beita röksemdafærslu
minni. Vegna þeirra aðstæðna sem hafa skapast á mörgum svæðum í heiminum
leiðir það hins vegar af röksemdafærslu minni að siðferðilega ættum við að stefna
að því að lina þær þjáningar sem eru afleiðingar af hungursneyðum og öðrum
hörmungum. Auðvitað geta menn haft ýmislegt sér til málsbóta, til að mynda að
ef við göngum fram af sjálfum okkur í vinnu þá verðum við ekki eins skilvirk og
ella. Samt sem áður stendur niðurstaðan eftir þegar tekið hefur verið tillit til allra
sh'kra vangaveltna: við ættum að reyna að koma í veg fyrir eins miklar þjáningar
og við getum án þess að fórna einhverju öðru sem er álíka mikilvægt siðferðilega
séð. Það kann að vera að við skirrumst við að sætta okkur við þessa niðurstöðu. Ég
sé samt ekki af hverju líta ætti á hana sem gagnrýni á þá afstöðu sem ég hef fært
rök fyrir frekar en gagnrýni á viðtekið hátterni okkar. Þar sem flest fólk stjórnast
að vissu marki af eiginhagsmunum eru afar fá okkar k'kleg til að gera allt sem við
ættum að gera. Hins vegar er varla heiðarlegt að áh'ta þetta vera sönnun fyrir því
að það sé ekki tilfellið að við ættum að gera það.
Niðurstöður mínar kunna enn að teljast svo óraíjarri því sem ahir aðrir hugsa
og hafa ahtaf hugsað að það hljóti að vera eitthvað að röksemdafærslunni einhvers
staðar.Til þess að sýna fram á að niðurstöður mínar hefðu ekki þótt svo fjarstæðu-
kenndar á öðrum stöðum og á öðrum tímum, langar mig að vitna í höfund sem
yfirleitt er ekki talinn vera yfirmáta róttækur, Tómas frá Akvínó.
Samkvæmt þeirri náttúrulegu skipan sem guðleg forsjón hefiir komið á
eiga efnisleg gæði að fullnægja þörfum mannanna. Þess vegna má skipt-
ing og þjóðnýting eigna ekki koma í veg fyrir að þörfum manna fyrir