Hugur - 01.06.2009, Side 135

Hugur - 01.06.2009, Side 135
Rökskortur og villuótti 133 Segja má að viðfangsefni Justmans sé hlutmengi í hugmynd Salernos: hann fjallar eingöngu um sálfræðileg sjálfshjálparrit. Forsenda Justmans fyrir því að telja gagnrýni sína þungvæga er einmitt að hann telur sh'k rit mynda eina heild. Hann rökstyður einingu þessara rita ekki ýkja vel, til að mynda með því að tala um sam- eiginlega grunnviðleitni þeirra. Hann fjallar öllu meira um einstakar hugmyndir sem þarna koma fram. Þrátt fyrir skort á beinum rökstuðningi fyrir einingu er gagnrýni Justmans þó varla léttvæg fyrir sjálfshjálparfræði ef hann nær að sýna að hjá þeim séu víða skaðlegar hugmyndir. Eg get fyrir mitt leyti fallist á að töluverður samhljómur sé með þeim sjálfs- hjálparritum sem Justman fjallar um, ekki bara hvað varðar grunnviðleitni, heldur einnig varðandi þær hugmyndir sem settar eru fram. Einingin eins og Justman setur hana fram virðist mér þó óhófleg. Hann skeytir til að mynda ekki alltaf um að segja okkur hvaða sjálfshjálparfræðinga hann vitnar til og talar um þá eins og þeir séu einn maður. Þannig vitnar hann í hvern á fætur öðrum um sama atriðið eins og þetta sé allt sama höfimdarverkið. Undarlegur angi af þessu er einnig sú óvanalega staðreynd að engir sjálfshjálparfræðinganna eru teknir með í atriðis- orðaskrá bókarinnar, einungis allir hinir sem Justman vitnar til. Það er engu líkara en Justman vilji þannig skilja sauðina frá höfrunum. Snemma í bók sinni fjallar Justman um samsvörun milli hugmynda sjálfs- hjálparfræða og útópisma, sem hann telur helsta innblástur sjálfshjálparrita sál- fræðinganna.34 Þátt í þessu telur Justman vera nánast allsherjarhöfnun sjálfs- hjálparritanna á siðferði. Þetta virðist hann telja að helgist af óforbetranlegri sjálfhverfni sem snýst gegn öllum tilraunum umheimsins til að hafa áhrif á sköpun einstaklingsins á sjálfum sér. Þannig tönnlast Justman á að orðið „siðferði" standi fyrir allt vont í hugum sjálfshjálparfræðinga, en reyndar án þess að tiltaka eina einustu tilvitnun þar sem þetta orð kemur fyrir í sjálfshjálparriti.35 Hvað nefnir Justman þá sem dæmi um höfnun sjálfshjálparfræðinga á siðferði? Hér má nefna það þegar Wayne W. Dyer setur út á að fólk „eigi“ að gera hitt og þetta gagnrýnilaust.36 Útfærsla á þessu virðist vera sú skoðun Dyers, sem síðar kemur fram í bókjustmans, að til að mynda hollusta við fjölslcyldumeðlimi sé ekki ávallt rétt og að sannsögli þurfi ekki ávallt að vera góð.37 Justman tekur þetta til marks um höfnun á siðferði. Gegn Justman verður þó að segja að til að það geti orðið niðurstaðan þarf maður að hafa afar þröngan skilning á siðferði, maður þarf að skilgreina það sem skilyrðislausa reglufylgni. Ég hygg að fáir siðfræðingar sam- þykktu það skilyrði. Hvað þá með sjálfhverfnina sem Justman telur rót siðleysisins? Vissulega er það rétt að mörg sjálfshjálparrit fjalla mjög um einstaklinginn og mörg hver e.t.v. um of. Þessi rit snúast því fyrst og fremst um viðhorf og breytni einstaklingsins í að- stæðum h'fsins. Það eitt og sér segir okkur einungis að þau fjalli yfirleitt ekki um 34 Sbr. Justman (2005: vii og 2. kafla). 35 Sjá Justman (2005: 25,29,41,134 og 138). 36 Justman (2005: 25). 37 Justman (2005:139).
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198

x

Hugur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.