Hugur - 01.06.2009, Qupperneq 180

Hugur - 01.06.2009, Qupperneq 180
178 Þorsteinn Vilhjálmsson ljóst að kenning Kópernikusar er í rauninni einfaldari og féll betur að athugunum sem gerðar voru í byrjun 17. aldar. Vert er þó að hafa í huga að þetta var ekki svo í upphafi, þegar kenningin kom fram; einfaldleikinn er hér háður tíma og aðstæð- um, spurningin á hverjum tíma er sú hvaða kenning gefur einfaldasta mynd af þeim gögnum og athugunum sem þá liggja íyrir. Rakhníf Ockhams er í rauninni beitt miklu oftar í vísindum en menn gera sér almennt ljóst. Sem dæmi má taka takmörkuðu afstæðiskenninguna sem Einstein lagði fram árið 1905. Hún var upphaflega sett fram til að komast hjá tilteknum mótsögnum og vandræðum í þeim hugmyndum og kenningum manna sem þá voru efst á baugi. En í rauninni var - og er enn - um ýmsar aðrar leiðir að velja til að leysa úr þessum hnútum. Þessar leiðir eru ekkert endilega „rangar“ í þeim skiln- ingi að þær stangist á við eitthvað annað sem við viljum hafa fyrir satt. Hins vegar eru þær allar flóknari en sú leið sem Einstein valdi og þess vegna tökum við kenn- ingu hans gilda og höfnum hinum. En sannleikshugtakið kemur ekkert endilega þar við við sögu. Vísindafrœði á íslandi I bók Erlendar Jónssonar segir nær ekkert frá öðrum fræðimönnum sem þallað hafa um vísindaffæði, vísindaheimspeki eða dýpri kenningar vísindanna á íslensku. Þetta stingur nokkuð í augu meðal annars vegna þess að talsvert hefiir verið skrifað og rætt á móðurmáli okkar um þessi efni, bæði fyrr og síðar. Hér er hvorki staður né stund til að rekja þá sögu alla frá byrjun en lesendum til fróðleiks verður saga síðustu alda rakin lauslega. Þegar kemur fram á seinni hluta 18. aldar fóru íslenskir mennta- og fræðimenn að birta á prenti talsvert af frumsömdum eða þýddum ritum um efni sem tengjast vísindafræðum, vísindaheimspeki og dýpri rökum fræðanna, til dæmis sólmiðju- kenningu, aflfræði Newtons, eðli jarðarinnar og þróunarkenningu Darwins. Ber þar fyrstan að telja Stefán Björnsson sem birti á árunum 1782-1794 fræðslugreinar í Riti Lærdómslistafélagsins um raunvísindi, en einnig má nefna höfúnda eins og Magnús Stephensen og Jón Jónsson lærða.10 Þessu starfi var svo fram haldið á 19. öld, til dæmis með Jónasi HaUgrímssyni,11 Benedikt Gröndaþjóni Olafssyni og Þorvaldi Thoroddsen.12 - Frá fyrri hluta 20. aldar má síðan nefna höfunda eins og Olaf Daníelsson,13 Agúst H. Bjarnason14 og Björn Franzson.15 Einnig er vert að 10 Sjá Einar H. Guðmundsson o.fl., 2006, 275-279, auk heimilda sem þar er til vitnað. 11 Jónas Hallgrímsson, 1835. 12 Benedikt, Jón og Þorvaldur skrifuðu allir meðal annars um þróunarkenningu Darwins og má lesa nánar um þau rit hjá Þorvaldi Thoroddsen, 1998, og Steindóri Erlingssyni í sömu bók. 13 Einar H. Guðmundsson og Skúli Sigurðsson, 2006. 14 Ágúst H. Bjarnason, 1931 og 1949-1954, og ýmsar greinar og rit sem eru auðfundin í Gegni. 15 Björn Franzson, 1938, og ýmsar greinar.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196
Qupperneq 197
Qupperneq 198

x

Hugur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.