Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2003, Blaðsíða 77
Þessi þróun hefur leitt til þess að verðbólga á íslandi er nú komin undir meðaltal á EES-
svæðinu samkvæmt samræmdri neysluverðsvísitölu EES-ríkjannaen hún mældi 1,1%
verðbólgu yfir árið 2002 á Islandi en 2,1% að meðaltali í EES-ríkjunum.
Tekjur heimilanna
Launaþróun á árinu 2002 var að mestu leyti í takt við áætlanir. Þannig hækkaði launa-
vísitala Hagstofunnar um 5,4% frá desember 2001 til desember 2002. Þetta er mun minni
hækkun en á árinu 2001 en þá var hækkunin innan ársins 9,6%.
Þrátt fyrir að dregið hafi úr launahækkunum á síðasta ári hélt kaupmáttur launa áfram
að aukast. Þannig jókst kaupmátturinn að meðaltali um 2,2% á milli áranna 2001 og 2002
sem er svipuð aukning og varð árið á undan. Skýringin felst í minni verðbólgu sem vó á
móti minni launahækkunum. Munurinn verður enn meiri þegar tölur um þróunina
innan ársins eru skoðaðar en samkvæmt þeim jókst kaupmátturinn um 3,6% árið 2002,
samanborið við 0,5% árið 2001.
í síðustu tveimur kjarasamningalotum, 1997 og 2000, hefur verið lögð sérstök áhersla á
hækkun lægstu launa. Óumdeilt er að þessi viðleitni hefur borið árangur. Árið 1996 námu
lágmarkslaun rúmlega 54.700 krónum á mánuði en þau eru nú tæplega 97.000 krónur.
Hækkunin frá 1996 nemur 77%. Á sama tíma hækkaði launavísitalan um 61%.
Kaupmáttaraukning lágmarkslauna nam þannig 38% á þessu tímabili samanborið við
26% kaupmáttaraukningu meðallauna.
Fróðlegt er að bera þróun launa hér á landi saman við þróunina í
helstu viðskipta- og samkeppnislöndunum. Þessi samanburður
sýnir að á meðan kaupmáttur launa á almennum markaði á íslandi
hefur aukist um 25% frá árinu 1994 hefur kaupmáttur launa í
OECD-ríkjunum aukist um 9%, eða einungis um rúman þriðjung
þess sem hér hefur orðið.
Heildargreiðslur atvinnuleysisbóta hækkuðu verulega árið 2002
samhliða fjölgun atvinnulausra. Atvinnuleysið 2002 mældist 2,5%
sem er aukning um rúma prósentu frá árinu 2001. Útgjöld til
atvinnuleysisbóta jukust því töluvert eða úr 1,3 milljörðum í 2,4
milljarða.
Árið 2002 er talið að kaupmáttur ráðstöfunartekna heimilanna hafi
aukist áttunda árið í röð, þrátt fyrir aukið atvinnuleysi og minni
atvinnuþátttöku, eða sem nemur rétt um 2% á mann.
Kaupmáttur launa á Islandi
og i OECD-ríkjum.
Heimild: Hagstofa Islands
og OECD.
Búskapur hins opinbera
Ríkissjóður
Við gerð fjárlaga 2002 var gert ráð fyrir að tekjur ríkisins yrðu 258 milljarðar króna,
útgjöldin 239V4 milljarður króna og tekjuafgangur því I8V2 milljarður króna miðað við
rekstrargrunn. Niðurstaða greiðsluuppgjörs bendir til þess að meginforsendur fjárlaga
hafi gengið eftir þótt nokkur frávik verði bæði á tekju- og gjaldahlið.
Greiðsluuppgjörið sýnir sjóðhreyfingar og er sambærilegt við almenn sjóðstreymisyfirlit.
Það er hins vegar ekki samanburðarhæft við ríkisreikning eða fjárlög ársins sem eru sett
fram á rekstrargrunni. Samkvæmt því námu heildartekjur ríkissjóðs 223,7 milljörðum
króna árið 2002 og hækkuðu um tæpa 13 milljarða frá árinu á undan, eða um 5,8%. Þar
af námu skatttekjur ríkissjóðs 212 milljörðum króna og hækkuðu um 4,3% á milli ára. Til
samanburðar má nefna að almennt verðlag hækkaði um 4,8% á sama tíma.
7 3
Tækniannáll