Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2003, Qupperneq 133

Saltsýra
Oll lífræn efni, bæði náttúruleg og svokölluð gervi-
efni, mynda eiturefni við bruna og í flestum tilfell-
um einnig sýrur. Þetta á við um t.d. timbur, spóna-
plötur, pappír, bómull, plast, og tjörupappa svo eitt-
hvað sé nefnt.
Reykur sem myndast við bruna myndar yfirleitt
sýrur þegar hann blandast raka. Það er því erfitt að
verjast því að vélar og tæki ryðgi við eldsvoða og
þetta á sér stað hvort sem PVC er til staðar eða ekki.
Þakefni úr PVC er notað utandyra og þar sem það er
yfirleitt tiltölulega þunnt (aðeins 1,2-1,5 mm) er það
lítill eldsmatur og leggur lítið til súrnunar umhverf-
isins við eldsvoða.
I nútímasorpbrennslustöðvum er notað kalk ásamt
hreinsibúnaði til að minnka vandamál tengd sýru-
myndun. Það er svo annað mál að PVC-þakefni ættu
að fara í endurvinnslu en ekki í sorpbrennslu-
stöðvar.
Dioxin
Dioxin geta niyndast þegar PVC brennur eins og þegar timbur og önnur lífræn efni
brenna. Myndun dioxins við bruna er mjög háð hitastigi og einnig örva koparsambönd
myndun þess.
Dioxin eru hópur um 210 efnasambanda. Nokkur þeirra eru mjög eitruð en magnið sem
myndast er lítið. Málmbræðslur, efnaverksmiðjur og sorpbrennslustöðvar eru upp-
spretturnar sem máli skipta ásamt brennslu timburs og hálms.
1 sorpi er alltaf nóg af klórsamböndum, t.d. matarsalti til að dioxin geti myndast við
bruna. Rannsóknir hafa sýnt að PVC-efni í sorpinu skipta litlu sem engu máli í þessu
sambandi.
Þungmálmar
Litarefni úr kadmíum voru áður notuð, m.a. til að lita vörur úr PVC. En það var bannað
í byrjun áttunda áratugarins og heyrir því sögunni til. Blýsambönd eru ennþá notuð sem
bindiefni í mörgum framleiðsluvörum úr PVC.
Flest lönd hafa sett strangar reglur um notkun blýsambanda í iðnaði. Önnur bindiefni
geta verið barium-sink eða kalsium-sink efnasambönd og líklegt er að þau muni að
lokum leysa hin af hólmi.
Við framleiðslu þeirra þakdúka sem mest eru notaðir hér á landi er notað kalsíum-sink.
Mýkingarefni
Fullyrt hefur verið að mýkingarefni í PVC geti valdið krabbameini og haft áhrif á frjósemi
í mönnum. Til að mýkja PVC eru notuð svokölluð ftalat efnasambönd með mislangar
keðjur kolefnisatóma eða frá 4 til 11. Ekkert þessara efnasambanda er krabbameins-
valdandi.
Kynning og tæknigreinar fyrirtækja og stofnana
1 2 9