Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2003, Side 293

Mynd 2 sýnir dæmi um niðurstöður úr tvívíðum
vindhermunum í Bólstaðarhlíðarbrekku. Ferlarnir
gefa reiknaðan skúfhraða, u*, við jörð en skúf-
hraðinn er línulega tengdur vindhraða og er algeng-
ur mælikvarði á skúfspennur í vindi við jörð. Reikn-
aður var skúfhraði annars vegar yfir snjólausu
landslagi og hins vegar eftir að skafl samkvæmt
snjómælingu í mörkinni hafði verið settur inn í
líkanið. Á mynd 2 er dæmi um stað þar sem skafl
endar utan vegar, en skúfspennutoppur sem mynd-
ast yfir vegi bendir til þess að vindhraði sé nægur til
þess að halda veginum snjólausum í skafrenningi,
en sú er einmitt raunin á þessum stað.
Á mynd 3 eru sýndar brattar skeringar í Bólstaðar-
hlíðarbrekku. Mynd 4 sýnir niðurstöður úr þrívíðri
vindhermun í sömu skeringum. Skyggðu fletirnir
sýna svæði þar sem vindhraði er lægri en 40% af
viðmiðunarvindhraða í hlíðinni ofan skeringanna.
Snjósöfnun á mynd 3 og vindhraðaþröskuldur á
mynd 4 falla nokkuð vel saman en þessi saman-
burður staðfestir notagildi vindhermana til athug-
ana á snjósöfnun. Þó ber að geta þess að við túlkun
vindhermana þarf að huga að fleiru en vind-
hraðabreytingum þegar áætla skal skaflamyndun.
Helstu niðurstöður
Mynd 4. Niðurstöður vindhermunar í
Bólstaðarhlíðarbrekku, vindstefna frá efra
vinstra horni.Á skyggðu svæðunum er vind-
hraði lægri en 40% af viðmiðunarvindhraða
ofan skeringa.
Verkefnið leiddi í ljós mikilvægan mun á vindstreymi og skafrenningi í háum, bröttum
skeringum annars vegar og í slökum skeringum hins vegar. í bröttum skeringum kom í
ljós að þar sem vindur stefnir skáhallt yfir skeringarbrún verður stefnubreyting á streym-
inu og það beinist eftir skurðinum samsíða vegi. Slíku ástandi er aðeins hægt að lýsa á
þrívíðan hátt. Þetta er skýringin á því að í bröttum skeringum er mest hætta á kófi og
skaflamyndun við enda skeringanna. Slakar skeringar hins vegar hafa lítil áhrif á stefnu
streymisins og því er hægt að lýsa streyminu í tvívíðu plani. Þetta leiðir til þess að skilja
þarf á milli þegar hartna skal háar brattar skeringar og þegar hanna skal slakar skeringar.
I slökum skeringum ætti fyrst að athuga hvort forsendur eru fyrir því að ná skilyrði a)
skv. mynd 1. Þróað var einfalt reiknilíkan sem spáir fyrir um lögun fullvaxinna skafla í
skeringum. Þetta líkan er rúmfræðilegt, þ.e.a.s. að notast er við landslagsupplýsingar í
grennd við veginn til þess að spá fyrir um lögun skafls. Líkanið er byggt á hugmyndum
frá Norem (1994) og Tabler (1994). Með þessu líkani er unnt að meta líkur þess að tiltekin
hönnun tryggi að skafl endi utan vegar. Líkanið byggir á því að mæla landhalla í stefnu
vinds í kringum skeringuna og reikna halla skafls út frá mismunandi vægi landhalla ofan
og neðan skafls. Mynd 5 sýnir tillögu að þversniðshönnun þar sem reiknaður skafl hefur
verið teiknaður inn. Þessi hönnun sameinar kosti a) og b) frá mynd 1 að því leyti að mikl-
um snjó er safnað saman áður en fullvaxinn skafl endar neðan vegaxlar. Kosturinn er sá
að á meðan snjósöfnun í skeringunni stendur yfir er dregið úr því skafrenningsmagni
sem berst yfir veginn. I þessu tilfelli er þó hætta á því að frákast vegna snjóruðnings á
veginum hækki skaflinn og leiði til þess að fokskafl setjist yfir veginn. Því getur þurft að
hreinsa úr skeringunni með snjóblásara, og þess vegna æskilegt að vegfláinn sé ekki of
brattur og skurðurinn sé laus við grjót.
Tækni- og vísindagreinar i 289