Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2003, Side 296

anna og samfélagsins. Þarna er um að ræða nokkurs konar leiksvið samskipta og sam-
býlis fólks þar sem ólíkir hópar og einstaklingar í ólíkum erindum mætast, blandast og
nýta í sameiningu.
Almenningssvæði miðborga eru yfirleitt ákaflega lífleg og fjölbreytt, enda er þar oftast
saman komin fjölskrúðug blanda íbúa, þjónustu og menningarlífs. En þessi gæði eru ekki
sjálfgefin. Samsetning byggðar, borgarmynstur og kerfi umferðaræða spila saman til að
mynda þetta umhverfi sem við sækjumst eftir á miðsvæðum þéttbýlis.
Aðstæður
Af Aðaiskipulagi Reykjavíkur [1] og samkeppni um tónlistarhús, ráðstefnumiðstöð og
hótel [2] og nú síðast samkeppni um rammaskipulag Mýrargötusvæðisins er ljóst að
borgaryfirvöld horfa æ meir til hafnarinnar sem framtíðarmiðborgarsvæðis. Þetta er hluti
af þeirri viðleitni að bæta umhverfi og gæði miðborgarinnar sem hjarta Reykjavíkur og
landsins alls. En þarna verður einnig vart ákveðinna þversagna því að á sama tíma eru
uppi áform um að tvöfalda Mýrargötuna [1] og auka þannig enn frekar á aðskilnað
miðborgar og hafnar.
Hafnaryfirvöld eru fremur mótfallin hugmyndum um aukinn hlut almertningsrýmis
innan hafnarinnar og vilja fremur auka veg sjávarútvegs og þjónustu og efla þannig höfn-
ina sem atvinnusvæði. Að vísu hafa komið fram hugmyndir um að endurskipuleggja
megi hluta hafnarsvæðisins og uppi eru áform um að endurbæta vesturhöfnina svo að
rými skapist fyrir annars konar starfsemi á svæðinu [3].
Það virðist því vera að skoðanir og áherslur aðila séu ekki samhljóma og heildarmynd
svæðisins hefur ekki verið hugsuð til enda. Sem stendur deyr hinn virki miðbær
(Laugavegurinn og svæðið í kringum Austurvöll) smám saman út er nær dregur höfn-
inni og svæðið sunnan Geirsgötu virkar sem aðkoma inn í miðborgina en lítur út eins og
bakgarður. Ef miðborgin á að eiga sér lífvænlega framtíð þarf að taka á þessum að-
stæðum og hugsa miðborgarsvæðið sem eina virka heild.
Nálgun tillögunnar
I eftirfarandi tillögu að nýju miðborgarskipulagi, þar sem sérstök áhersla er lögð á svæðið
milli miðborgar og hafnar, eru gæði almenningsrýmis, upplifun og vistgæði höfð að
leiðarljósi. Stórum umferðarmannvirkjum sem ekki samrýmast miðborgarumhverfi er
hafnað og lagt til að aðrar áherslur og forsendur verði lagðar til grundvallar þegar
miðborgarsvæðið er skipulagt og byggt upp til framtíðar. Sú afstaða er tekin að ef auk-
innar umferðarrýmdar er þörf í framtíðinni þurfi að leita annarra leiða en þeirrar sem nú
hefur verið valin og skilur að miðborg og höfn. Áhersla er lögð á að endurnýja borgar-
umhverfið og upphefja einkenni þess sem miðborgar í Reykjavík um leið og gæðum og
fjölbreytileika er þætt við með innlimun hafnarinnar í mynstrið.
Mynstrið endurnýjað
Engin skýr skil er að finna milli miðborgarinnar og hafnarinnar. Strandlínan þar sem
byggð og höfn mættust upphaflega hefur verið færð utar með miklum landfyllingum
síðustu 80 árin. Höfnin hefur verið að breytast síðustu áratugi og talsverð endurskipu-
lagning átt sér stað sem m.a. hefur haft í för með sér að hið manngerða svæði þjónar nú
öðrum tilgangi en upphaflega var ráð fyrir gert. Þannig hefur verið teygt úr jaðrinum og
samfara landnotkun hafa skilin smám saman orðið ógreinilegri. Jaðarsvæðið teygir sig
yfir talsvert breitt svæði sem nú til dags er að mestu undirlagt af umferðarmannvirkjum
og bílastæðum; hálfgert einskismannsland. Þarna eru mannvirki sem samkvæmt um-
ferðarmælingum eru langt yfir þeirri umferðarrýmd sem nauðsynleg er í dag [4].
2 9 2
Arbók VFl/TFl 2003