Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2003, Side 329

Rannsókn á einangrun hitaveitulagna
Til að treysta grundvöll hönnunarirtnar var lagt í allítarlega rannsókn á varmatapi hita-
veituæða. I upphafi var ætlunin að nota vel þekkt einangrunarefni, eins og frauðsteypu,
glerull og steinull. Frauðsteypuna átti að nota við leiðslur í stokkum, en gler- og stein-
ullarmottur við heimæðar [2].
Valgeir Björnsson bæjarverkfræðingur hafði hinsvegar bent á að
hugsanlega mætti nota íslensk einangrunarefni, vikur og hraun-
gjall, og minnka þannig gjaldeyrisþörfina. Þessi efni eru fyrir
hendi á íslandi í nær ótakmörkuðu magni og finnast í mismunandi
kornastæðum. Þau hafa talsverða einangrunarhæfni og er best að
nota þau í lausu formi, án sements. Síðar benti hann á reiðing sem
álitlegt einangrunarefni, lífrænt efni með þéttu rótarneti sem líkist
filti. Reiðingurinn er ódýr og notkun hans mundi leiða til mikils
sparnaðar.
Þá var varmatapið mælt með lausum vikri sem
einangrun. Þegar pípurnar höfðu verið hitaðar í 14
daga var varmatapið orðið stöðugt, um 154 kcal/h á
lengdarmetra þegar hitamunur var 93°C, eða mjög
svipað og með frauðsteypu sem einangrun.
Niðurstaða þessara mælinga staðfesti að ekkert
virtist því til fyrirstöðu að nota lausan vikur til
einangrunar. í ljós kom þó að ekki var hægt að nota
þessa ódýru lausn við aðalæðina því núnings-
viðnám milli vikursins og pípnanna myndi valda
Þessi íslensku einangrunarefni höfðu verið notuð talsvert en lítið
rannsökuð. Því var stofnað til samvinnu við Teknologisk Institut til
þess að rannsaka efnin: mæla rúmþyngd, rakainnihald og varma-
leiðni þeirra og kanna vatnsdrægni og efnasamsetningu. Rúm-
þyngdin og varmaleiðni eru hér sýnd í töflu og ennfremur sam-
svarandi gildi fyrir nokkur önnur þekkt einangrunarefni. Fljótt
varð ljóst að ekki væri hægt að reikna varmatapið með nægilegri
nákvæmni út frá varmaleiðnistuðlum
einum sér. Því var ákveðið að mæla tapið
frá tilraunastokkum í fullri stærð, bæði
fyrir aðalæðina og lagnir dreifikerfisins.
Til að kanna varmatap í aðalæð var
byggður 4 m langur tilraunastokkur.
Botninn var úr járnbentri steypu og ofan á
honum var komið fyrir tveimur 325 mm
rörum og frauðsteypa, með 300 kg/m3
rúmþyngd, var steypt utan um rörin og
var minústa þykkt hennar 12,5 cm. Vatnið
í pípunni var hitað með rafknúnu hitaldi
og hitinn mældur með kopar-konstantan
termóelementum sem sett voru utan á
rörið og á nokkrum völdum stöðum á
stokknum og umhverfis hann. Þegar búið var að
gera nauðsynlegar leiðréttingar vegna varmataps í
stokkendum reyndist varmatapið vera 155 kcal/h á
lengdarmetra við 92°C hitamun. Hitafallið í aðal-
æðinni yrði 3-4 °C, sem var innan settra marka.
r Einangrunarefni Rúmþyngd kg/m^ \ Rakainnihald Varmaleiðnistuðull Þyngdarprósent X
Vikur 525 2,3 0.088
Hraungjall, úr Rauðhólum 735 1,3 0,120
Hraungjall frá Hafnarfirði 400 0,6 0,088
Reiðingur 146-185 1,0-1,2 0,041-0,046
Korkur 140 0,035
Frauðsteypa 300 0,060
Frauðsteypa 500 0,100
\ y
Tækni- o g vísindagreinar i 3 2 5