Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1978, Síða 71

Jón Þorsteinsson.
'‘íÍTg'
RAUÐIR ÍJLFAR
A ÍSLANDI
Ég hef valiS sjúkdómnum "lupus
erythematosus disseminatus" nafniS "rauS-
ir úlfar" á íslensku. Þetta er ungur sjúk-
dómur alls staSar f heiminum og veruleg-
ur skriSur komst ekki á sjúkdómsgrein-
inguna fyrr en Hargraves fann af tilviljun
LE frumuna áriS 1948.
Fyrsta sjúkdómsgreiningin sem ég veit
um hérlendis var gerS á lyflækningadeild
Landspítalans áriS 1954: Fertug kona
meS mjög fjölskrúSug einkenni, hita, út-
brot, brjósthimnubólgu, liSagigt, krampa,
anæmiu, leucopeniu og sökkhækkun. ÞaS
tókst þó ekki aS finna LE frumur hjá
henni. Fyrsta LE fruman mun hafa fund-
ist á lyflækningadeild Borgarspftalans 1958
og var þaS ungur læknastúdent sem fann
hana. SfSan hefur þessum tilfellum fjölg-
aS jafnt og þétt meSal annars meS bættri
rannsóknartækni. LE fruman heldur enn
velli sem "Screening metóSa" en nýrri
aSferSir til aS greina ANF svo sem
immunofluoresence microscopia hafa aukiS
næmi og anti-DNA-angibody hefur aukna
sérhæfni viS greiningu á LED. Klinikin
er þó ennþá uppistaSan f greiningu á
"rauSum úlfum". American Rheumatism
Association hefur ráSlagt aS nota ákveSin
criteria til sjúkdómsgreiningar, en viS
rannsókn höfSu þessi criteria leitt f ljós
mesta fylgni meS sjúkdómnum og greint
hann best frá öSrum sjúkdómum. Fjög-
urra criteria er krafist til sjúkdómsgrein-
ingar.
Rannsókn sú á "rauSum úlfum" á fslandi
sem ég mun hér skýra frá hefur áSur
veriS til umræSu, fyrst á norræna gigt-
læknaþinginu f Reykjavík 1976 og á lyf-
læknaþinginu á Höfn f HornafirSi voriS
1977, og hefur birst grein um þessa rann-
sókn f sfSasta Læknanema og liggja nokk-
ur sérprentuS eintök af þessari grein hér
frammi á námskeiSinu fyrir þá sem hafa
vilja og mun ég nú snúa mér aS þessum
efniviSi.
Til aS kanna tfSni "rauSra úlfa" á fs-
landi höfum viS Ingvar Teitsson stud.
med. leitaS uppi allar LED diagnosur þar
sem viS álitum þeirra helst von, þ. e. á
Landspftala, Borgarspftala, Landakoti, og
kannaS dánarvottorS og krufningaskýrslur.
Á þessum sjúkrahúsum náSi aðgengilegt
sjúklingabókhald meS sjúkdómsgreiningu
yfir 10-20 ár. 52 sjúklingar höfSu fengiS
sjúkdómsgreininguna LED á árunum 1956
til 1975, 45 konur og 7 karlar. Sam-
kvæmt þessum gögnum hafði 31 sjúklingur
fjögur skilmerki eSa fleiri samkv. ARA-
Criteria eSa ákveðna histologiska diagnosu,
26 konur og 5 karlar. Þeir voru á aldr-
inum 10 til 65 ára þegar sjúkdómurinn
var greindur. Auk þess höfðu fundist
LE frumur hjá 8 sjúklingum til viðbótar,
en þeir höfSu ekki nægilega mörg criteria
til þess aS fá ákveðna sjúkdómsgreiningu.
Þar af voru tvö lupus tilfelli framkölluS
af lyfjum.
Algengi (prevalence) "rauðra úlfa" á
fslandi var þann 1. desember 1975 samkv.
þessu 8,7 á 100 þúsund íbúa og árlegt
nýgengi (incidence) hafSi aukist á tfmabil-
inu 1966 til 1975 um helming eSa úr 0,6
á 100 þúsund íbúa á árinu 1966 til 1970
f 1,2 á 100 þúsund á árunum 1971 til 1975.
Þetta er svipuS tfSni og var f Svfþjóð fyrir
2Ö árum síSan, en mun minni en seinni
rannsóknir þar hafa leitt f ljós, og ennþá
minni en nýjustu rannsóknir f Bandaríkj-
unum sýna. Aukin tfSni "rauðra úlfa"
erlendis er fyrst og fremst talin stafa af
aukinni árvekni og bættri greiningartækni
og ætti svipaS aS koma upp á teningnum
hérlendis þegar okkur vex fiskur um hrygg.
Þessir sjúklingar, sem könnun okkar
Ingvars náSi upphaflega til,höfðu svipuð
einkenni og þeir bandarísku sjúklingar sem
rannsakaðir voru til þess aS ákvarða áður-
nefnd ARA-Criteria. Algengustu einkennin
voru LE frumur og hár ANF titir, liSa-
gift án bæklunar, "butterfly" útbrot,
69