Frjáls verslun - 01.04.2006, Qupperneq 51

að stjórnunarhæfileikar séu akkilesarhæll íslenskra fyrirtækja.
Einmitt í ljósi þessa virðist liggja beint við að vera opnari fyrir að
taka inn fleiri stjórnendur með alþjóðlega reynslu. Það er aðeins
komin reynsla á hæfileika íslensku fyrirtækjanna til að stækka við
sig en lítil reynsla á hvernig takast muni að reka stórar samstæður.
Eins og íslenskur stjórnandi sagði: „Kaup eru eitt, annað að ná
árangri í rekstri. Það er ekkert sjálfgefið að Íslendingar nái árangri
því við eigum engar gamlar stjórnarhefðir... Íslendingar eru engir
súperstjórnendur!“
Gagnstæður skilningur íslenskra og erlendra stjórnenda á eðli
fyrirtækjanna sýnir að þó íslensku stjórnend-
urnir hafi vísast prívat og persónulega skýra
sýn á markmið og leiðir þá hefur þeim ekki
tekist að gegnsýra fyrirtækin þessum anda. Hér
vantar greinilega eitthvað upp á tjáskipti innan
fyrirtækisins - það er kannski ekki hægt að
leggja heiminn orðalaust undir sig!
Íslenskir stjórnendur: heimsborgarar eða
sveitamenn?
„Ef 80% fólks álítur að það sé vandi á ferðum [í
íslensku viðskiptalífi] þá er vandi á ferðum - því
þessi afstaða er vandinn! Það er nóg af góðum
sögum úr íslensku viðskiptalífi. Íslendingar þurfa bara að verða
betri í að segja þær!“ sagði danskur stjórnandi.
Einmitt af því að erlendu starfsmönnunum finnst svo margar
sigursögur að segja gremst mörgum þeirra hvað illa hefur tekist að
segja þær. „Það hefur greinilega ekki tekist að segja söguna nógu
vel,“ er viðkvæðið - í raun er óhætt að tala um íslenskt almanna-
tengslagjaldþrot.
Þegar fyrirtæki kynnir sig er alltaf spurning hvers konar ímynd
eigi að skapa - og um leið er líka spurning hvaða hlutverk stjórn-
endur eigi að leika. Eiga þeir að vera töff og svalir, skrýtnir og með
stæla til að skera sig úr? Orðháksháttur og ruddaskapur Philip
Greens var einu sinni afhjúpaður með því að dagblaðið Guardian
birti á forsíðu orðrétt viðtal við Green sem jós úr skálum reiði
sinnar yfir blaðamanninn, blaðið og allt og alla - ekkert sunnudaga-
skólamál þar! Það var kannski aldrei ætlunin - en íslenskir stjórn-
endur skera sig iðulega úr í erlendum fjölmiðlum. Sumir kunna að
meta það - norskur blaðamaður hafði á orði að það væri hressandi
að þeir töluðu beint frá hjartanu, ekki þörf á neinni túlkunarfræði
til að skilja þá.
Frá sjónarhóli fjölmiðla er margt framandlegt við íslensku
fyrirtækin. Sjónarmiðið þar er að íslensku fyrirtækin hafi annars
vegar ekki áttað sig á hvað þau eru oft ólík því sem gerist á Norð-
urlöndum og þá hins vegar ekki haft neinn skilning á nauðsyn þess
að kynna sig.
Ástæðan fyrir þessum skilningsskorti liggur örugglega í
því sem ég vil kalla „spillandi áhrif smæðar og persónulegra
tengsla“. Sænskur blaðamaður nefndi að íslensku fyrirtækin
einkenndust af því að „í íslensku viðskiptalífi þekkja greinilega
allir alla... Stjórnendurnir gætu verið betri í að útskýra hvað
þeir hafa í huga.“
Smæðin hefur þau áhrif að maður þarf ekki að hafa mjög mikið
fyrir að útskýra hlutina - og það er eins og stjórnendur hafi almennt
ekki áttað sig á þessu. Jú, þeir hafa almannatengla, ýmist erlenda
eða íslenska - en þrátt fyrir það vantar eitthvað upp á skilning á
hvernig fyrirtækin ættu að kynna sig.
Íslenskur stjórnandi hafði á orði að í lífi fyrirtækis mætti líkja
útrás við kynþroskaskeiðið - hún orsakaði grundvallarbreytingar
sem væri erfitt að sjá hverju breytti og hvernig.
Hið skondna er að sænskur stjórnandi
líkti hegðun íslenskra stjórnenda við táninga:
Þegar á móti blæs festast íslenskir stjórnendur
„í að endurtaka það sama aftur og aftur svona
rétt eins og þverúðarfullir táningar. Já, rétt
eins og táningar sem segja hikstalaust: „Við
vitum þetta, við getum þetta - það eru bara
hinir sem skilja okkur ekki!““
Þetta ber ekki aðeins vitni um takmarkaðan
skilning íslenskra stjórnenda á þörf tjáskipta,
bæði innan fyrirtækjanna og út á við, heldur
um almennan skort á íslenskri umræðumenn-
ingu.
Einn mesti munurinn á samfélagsbragnum á Íslandi og í
nágrannalöndunum er hvað íslensk umræðumenning er vanþróuð.
Í skólum í nágrannalöndum er lögð áhersla á munnlega tjáningu,
á heimilunum eru málin rædd við matarborðið og í fjölmiðlum er
umræðan yfirleitt vitsmunaleg.
Sýn útlendinga á framkomu íslenskra stjórnenda í fjölmiðlum er
athyglisverð því hún afhjúpar framkomu sem er tekin góð og gild
á Íslandi en stingur vægast sagt í stúf við það sem tíðkast erlendis:
„Það getur vel verið að það dugi vel á Íslandi að sparka bara til
þeirra sem gagnrýna, en það dugir ekki að svara gagnrýni hér á
þann hátt. Að þessu leyti hafa Íslendingar verið einfeldningslegir,“
nefndi sænskur stjórnandi.
„Íslenskir stjórnendur, frekar en Íslendingar almennt, eru
kannski heldur ekki vanir fjölmiðlum sem taka ekki á efninu með
neinum flauelshönskum,“ sagði norskur stjórnandi sem fannst
skorta fagleg tök Íslendinga á almannatengslum.
Smæðin á íslenskum fjölmiðlamarkaði þar sem allir þekkja
alla líkt og í viðskiptalífinu, þar sem hægt er að svara gagnrýni
með skætingi eða með því að væna gagnrýnandann um öfund er
ekki góður undirbúningur til að sinna almannatengslum á Norður-
löndum og öðrum nágrannalöndum.
Á síðasta áratug komu upp stjórnunarkenningar kenndar við
óreiðu, samanber „Thriving on Chaos“ eftir stjórnunargoðið Tom
Peters.
Danski stjórnandinn Lars Kolind varð víðfrægur fyrir hug-
myndir sínar um „spaghetti“-stílinn. Kannski má segja að íslenskir
stjórnendur hafi aldrei þekkt aðrar aðferðir þó að þeirra stíll beri
ekkert viðurkennt heiti.
Í S L E N S K I R S T J Ó R N E N D U R Í A U G U M N O R Ð U R L A N D A B Ú A
Í samanburði við erlend
fyrirtæki taka útlend-
ingar eftir því hvað
íslensk fyrirtæki eru
athafnastýrð - laus við
umræðumenningu og
málamiðlanir eins og
áður er nefnt.