Tímarit Máls og menningar - 01.03.1952, Síða 27

IIEIMA OG ÍIEIMAN
17
enn fyr, rómverska, og leiðrétta þá um sól og ís á landinu. Dicuil skrifar
í kríng um árið 825, þrjú hundruð árum áður en Ari, og talinn vera þá á
sjötugsaldri. Af upphafsorðum kaflans um Týli í De mensura verður mér
ekki jafnljóst og ýmsum mönnum mér fróðari, að koma íra til landsins
verði ársett; hann segir ekki að írar hafi komið hér þrjátíu árurn áður
en hann skrifar, heldur að svo lángur tími sé liðinn síðan klerkar
sögðu honum af ferð sinni: trigesimus nunc annus est a quo nuntia-
verunt mihi clerici, qui . . . in illa insula manserunt etc.; má vera að þá
er þeir sögðu Dicuil fyrir þrjátíu árum, hafi önnur þrjátíu verið um
liðin síðan þeir gerðu förina. En hvað um það, þeir voru hér. Hvernig
komust þeir? Farkostir íra voru smábátar úr kýrhúðum, enn er farið
sumstaðar á Irlandi milli lands og eya í bátum af sömu gerð, nema úr
vatnsheldum striga olíubornum nú á dögum. Þessir bátar eru kjöllaus-
ir og ákaflega valtir. En í þessum auvirðilegu hornum fóru írskir
einbúar samt yfir úthöfin vegna Krists; Jjeir kölluðu Jsessi ferðalög
„peregrinare pro Christo“. Dicuil skýrir frá færeyaferðum þeirra á
slíkum bátum fyrir víkíngaöld, t. d. segir „þrautreyndur guðsmaður“
honum frá því að hann sjálfur hafi á tveim dögum og einni nóttu siglt
frá nyrstu eyum Bretlands til Færeya (sem Jjá hafa reyndar ekki nafn,
en landfræðileg lýsíng þeirra hjá Dicuil stendur heima aungvusíður
en íslandslýsing hans). Þessi reyndi guðsmaður segir að hann hafi
farið þarna á milli landa í báti sem aðeins hafði tvær þóftur: navigans
in duorum navicula transtrorum. í skipum af þessu tagi hafa Jjeir vita-
skuld farið til íslands líka, þeir áttu ekki annars völ. Hitt er einna
furðulegast í sögu Dicuils að þeir skuli hafa lagt norður í þetta hams-
lausa ókunna haf á svona skipi í febrúarmánuði; þeir hljóta að hafa
trúað mjög sterklega á Krist; og Kristur einsog fyrri daginn haft gam-
an af að styðja þá sem voru svo als vesælir að Jseir voru stórhlægilegir.
Sjómenn segja mér að það sé hugsanlegt eða jafnvel gerlegt að sigla
skektu frá Hjaltlandi til Austurlands í stiltum sjó og hægum byr þó um
hávet'ur sé; sjálfur hef ég stundum farið á milli að vetrarlagi í næst-
um lognsléttum sjó þó mig hefði ekki lángað að sigla þessa leið á kýr-
húðarbáti með tvær árar á borð. Hissa mun selur og mávur hafa orðið
á Papós Jjegar Jaessir ágætu menn stigu ])ar á land á Jjorra árið 795.
H. K.
Tímarit Máls og menningar, 1. h. 1952
2