Tímarit Máls og menningar - 01.12.1953, Blaðsíða 15
EFNISHYGGJA OG HÚMANISMI STEPHÁNS G.
125
þróunareðli tilverunnar jafnan að yrkisefni við hin sundurleitustu tæki-
færi, allt til æviloka, svo að engum dylst, að hér er um að ræða sterk-
asta þáttinn í vitsmunalífi hans. Árið 1908 kastar hann fram þessari
fallegu stöku:
Allt er lífs, því líf er hreyfing,
eins ljóðsins blær og krystalsteinn,
— Iff er sambönd, sundurdreifing,
sjálfur dauðinn þáttur einn.
Hin kristilega himnaríkishugsjón um alfullkomnun og alsælu virtist
Stepháni ekki aðeins fráleit og hégómleg, hún var andstæð allri veru
hans og skapgerð:
Til fullkomleikans litla ber ég lotning
þó til hann væri hér,‘
svo hver yrði heilagur hengill.
Að varpa nú þessum mannsham af mér
ég mælist ei til, skal ég segja þér,
og standa sem storknaður engill.
Stephán G. Stephánsson hefur ljóðfært heimsskoðun sína svo vafn-
ingalaust, að líkast er skilgreiningu fræðimanns á vísindalegri kenn-
ingu. Hin almenna lífsafstaða hans birtist raunar að heita má í öllum
ljóðum hans, en í einu kvæði hefur hann þó sérstaklega orðað heims-
mynd sína með stærðfræðilegri nákvæmni og kaldhamraðri rökfestu.
Það er kvæðið Tíundir, sem hann orti árið 1912.
Tilveran er upphafslaus verðandi, lok og upphaf eru þar aðeins Iestr-
armerki mannanna. Hún er stærri bæði viti og vilja, sívirk og eyðslu-
laus, lögmál og lögsögn alls sem skeður, jafnt á líðandi stund sem um
alla eilífð. Þróunareðli hlutanna heldur veröldinni við, það sem skáldið
kallar „viðviksþjálni hluta“
eftir víðum vegum
vitsmunar og þroska,
þar sem afl og efni
eyðist hvergi, en breytist.
Kveiking hnatta og hnignun
hjartaslög þar eru.