Tímarit Máls og menningar - 01.12.1953, Blaðsíða 130
240
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
manna alls. AS fornu kölluðu íslendingar tungu þessa ermsku, sbr.
frásögnina í Islendingabók Ara fróða, þar sem talaÖ er um ermsku
farandbiskupana, er sátu hér um skeið, Pétrús, Abrahám og Stejánús.
Meðal íranskra mála munu persneska og afganska (pashto) vera út-
breiddastar tungur, en einnig teljast til þessa flokks indóevrópskra mála
nokkrar smærri tungur. Persneska er töluð í Iran (Persíu). Hún er
einnig töluð í Afganistan, en þar er annað mál afganskan sjálf. Áætlað
er, að 27 millj. manna samtals tali þessar skyldu tungur, eða nær þriðj-
ungi fleiri en á öllum Norðurlöndunum samanlögðum.
Persneska gerir yfirleitt engan greinarmun á því, hvort sagt er um
hlutina hann, hún eða það, það er: í henni er að jafnaði ekki neitt mál-
fræðikyn. Fleirtalan myndast reglulega með -ha og andlag með við-
skeytinu -ra. T. d. er maður á persn. mard, flt. mardha, andlag et.
mardra. Yfirleitt má segja, að beygingar séu einfaldar og reglubundnar
mjög.
Indversk eða indó-arísk mál eru mun útbreiddari en írönsku málin.
Þau eru töluð um allan norðurhluta Indlands. Meðal þeirra eru hin-
dústani, sem skiptist í hindi og úrdú og bengali, en einnig eru tungur
af þessurn flokki talaðar á suðurhluta Seylons, ævintýraeyjarinnar við
Indlandsströnd sunnanverða. Indversku málin eru runnin af sanskrít,
hinni fornhelgu tungu Indverja, sem Vedabækurnar eru ritaðar á. Sú
tunga er ein hinna fornlegustu allra indóevrópskra mála og kennd í
háskólum, þar sem numin er indóevrópsk samanburðarmálfræði. Hún
er rituð sérstöku letri (Devanagari), — og er svo raunar um flestar
indóevrópskar tungur í Suðvestur-Asíu.
Hindústani, þ. e. bæði úrdú og hindi, er daglegt mál 65 milljóna
manna, en hana skilja meira en helmingi fleiri menn um allt Indland.
Hún er tiltölulega auðlærð, beygist eftir ákveðnum og einföldum regl-
um. Sagnbeygingin er ekki nema ein og nafnhátturinn endar á a, eins
og í íslenzku. Ur þeirri tungu mun vera orðið soldán í íslenzku, dregið
af sultan „konungur".