Tímarit Máls og menningar - 01.12.1953, Blaðsíða 137

ÞJÓÐIR OG TUNGUMÁL
247
skeytinu ki og fólkið, ibúar landsins, með forskeytinu wa. „Portúgal“
heitir JJreno, „portúgalska“ kireno, og „Portúgalar“ wareno. Stundum
er sama orðið notað á víxl í fleiri en einum beygingarflokki og skiptir
þá merkingu. Orðið „fugl“ getur í einum beygingarflokki þýtt smá-
fugl, í öðrum stór fugl og í hinum þriðja fugl yfirleitt. Talnakerfi
málsins er mjög reglulegt, og byggist algerlega á tugakerfinu, þannig
að ellefu er kumi na moja, þ. e. tíu og einn, 15 tíu og fimm o. s. frv.
Ekki eru nema sum töluorðin (1—5 og 8) hrein swahili orð að upp-
runa, heldur eru hin tökuorð úr arabísku. Gefur það auga leið, hvaða
menningarstraumar hafa verið nærtækastir á þessum slóðum. Sömu-
leiðis er orðið um „bók“ tökuorð úr arabísku.
Við hverfum brott úr landi Kíkújúmanna, eftir að hafa kynnzt nokk-
uð gestrisni þeirra, þar sem jafnvel smábörnum er kennt að skipta
jafnan banananum milli sín og náungans, en sitja ekki ein að honum.
Og vera má, að einn málsháttur þeirra gefi nokkra hugmynd um hugs-
unarhátt þeirra: Mimi ni nyama, wewe kisu, sem orðrétt útleggst að
fróða manna sögn: „Eg er kjötið, þú ert hnífurinn“ — en merkir raun-
ar ekkert annað en „Eg er á valdi þínu“.
XIV
Onnur Afríkumál
A syðsta odda Afríku, í ríki dr. Malans, þar sem Höfðaborg er
höfuðstaðurinn, er töluð hollenzk mállýzka, kölluð afrikaans. Hana
talar nokkuð á aðra milljón Búa, flestir hvítir, og álíka margir hvítir
menn þar tala enska tungu. Búarnir eru afkomendur hollenzkra inn-
flyjenda frá fyrri tímum og þeir tala afrikaans, sem ber að ýmsu leyti
fornlegri svip en nútíma hollenzka, en bæði hún og enska mállýzkan á
þessum slóðum hafa tekið upp tökuorð úr bantúmálum nágranna sinna
í norðri.
Norðan þessa svæðis, í Suðvestur-Afríku vestur af Betshúanalandi,
er talaður flokkur mála, sem kenndur er við Hottentotta og Búskmenn.
Tunga þeirra er fátæk að hugtökum, þar er jafnvel ekki hægt að telja
nema upp að tveimur, en tölur þar fyrir ofan verða ekki táknaðar með
orðum nema orðinu margir.
Eitt sérkennilegasta einkenni þeirra er fjöldi gómsmellihljóða, en