Tímarit Máls og menningar - 01.12.1953, Blaðsíða 147

ASÍUBÆNDUR í UPPREISN
257
fjölgun mannfólksins, trúarbrögð, skort á tæknilegum ráðunautum, hitabeltissjúk-
dóma, né neinar aðrar þjóðsögur, sem lieimsvaldasinnar eru vanir að útbreiða.
Þessi hnignun er bein afleiðing þess, að erlent auðvald eyðilagði hina samvirku til-
veru sveitaþorpanna, lagði að velli handiðnir þessara þorpa, sölsaði undir sig bezta
landið og breytti því í plantekrur kapítalista, íþyngdi bændum með landskuldum
og sköttum, rændi jarðveginn miskunnarlaust frjóefnum sínum og hirti ekkert um
hin fornu áveitukerfi, sem eru lífsblóð landbúnaðar Asíu. Marx farast svo orð um
þetta:
„Frá ómunatíð hafa í Asíu yfirleitt verið þrjár tegundir stjórnarráðuneyta: fjár-
málaráðuneytið, eða arðránið innan lands, liermálaráðuneytið, eða arðránið utan
lands, og loks ráðuneyti opinberra framkvæmda. Loftslag og landshættir, einkum
og sér í lagi hinar miklu eyðimerkurlendur, er teygja sig frá Sahara um Arabíu,
Persíu, Indland og Túrkestan, til hálendis Asíu, sköpuðu skilyrði fyrir tilbúnar
áveitur með skurðum og vatnsbólum og lögðu grundvöll að akuryrkju Austur-
landa.... Ilin brýna nauðsyn á að hagnýta vatnið sameiginlega knúði einkafram-
takið á Vesturlöndum til að stofna til frjálsra samtaka, svo sem var í Fiandern og
á ítalíu. En í Austurlöndum, þar sem menning var minni og löndin of mikillar
víðáttu til þess að unnt væri að skapa samtök af frjálsum og fúsum vilja, varð
sterk miðstjórn ríkisvaldsins að sinna sameiginlegri hagnýtingu vatnsins. Fyrir þá
sök urðu allar ríkisstjórnir Asíu að taka að sér efnahagslega starfsemi, starfsemi
opinberra framkvæmda. Þessi frjógjöf handa jarðveginum, sem kominn var undir
því, að til væri miðstjórnarvald, en hnignaði jafnskjótt og áveitur og framræsla var
vanrækt, skýrir þá undarlegu staðreynd, að á vorum dögum eru nú heil héruð nak-
in og eydd, sem áður voru ágætlega ræktuð, svo sem Palmyra, Petra, rústirnar í
Jemen, og víðlendar sveitir í Egyptalandi, Persíu og Hindústan.... A Austurind-
landi erfðu Bretar frá fyrri valdhöfum ráðuneyti fjármála og styrjaldarreksturs, en
þeir vanræktu með öllu ráðuneyti opinberra framkvæmda. Af þessu leiddi hnignun
þessarar tegundar akuryrkju, sem ekki er hægt að reka á grundvelli hinnar brezku
meginreglu um frjálsa samkeppni...“ (British Rule in India: Marx and Engels
Selected Works, Vol. I. p. 314).
Við erum vanir því frá skólalærdómi okkar að líta á eyðimerkur veraldarinn-
ar sem óbreytanlega andlitsdrætti á yfirborði jarðar, þess vegna erum við sem
steini lostnir þegar við komumst að raun um, að eyðimerkur þessar voru áður
fyrr mikil menningarból. En það er hvorttveggja, að okkur skilst þá belur, að til er
lausn á þessu vandamáli, og okkur veitist auðveldara að gera okkur grein fyrir
mikilvægi hinna miklu áætlana Ráðstjórnarríkjanna um að breyta eyðimörkunum
aftur í miðstöðvar menningarinnar.
Alkunnar eru fyrirætlanir Ráðstjórnarríkjanna um að sigrast á eyðimörkinni
Kara Kum. En einu sinni voru þessi víðlendu eyðimerkurhéruð, er náðu yfir Úz-
bekistan og Túrkmenistan, aðsetur hins glæsilega konungsríkis, Khwarizm, kon-
ungsríkis, sem gat því aðeins lifað, að það hvíldi á víðtæku áveitukerfi. Hinn frægi
ferðalangur Araba, Jakut (1179—1229) lýsti Khwarizm á þá lund, að það væri
„eitt af auðugustu og siðmenntuðustu löndum í austri.... Ég held ekki að til séu
Tímarit Máls og menningar, 2.—3. h. 1953
17